མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དྲ་བ།
རྨ་ཆུ་དང་འབྲི་ཆུ།རྫ་ཆུ་བཅས་ཀྱི་ཆུ་འགོ་མཚོ་སྔོན་དུ་ལོ་ལྟར་སྤུས་ལེགས་ཚྭ་མེད་ཆུ་སྨི་རྒྱ་དཔངས་གྲུ་བཞི་དུང་ཕྱུར་600ནས་900བར་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་གངས་རིའི་འཁྱགས་རོམ་ནས་ལང་ལོང་དུ་རྒྱུག་ནས་ཀྲུང་གོའི་ས་གཞི་ཆེ་མོར་གསོ་བཞིན་ཡོད།
ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པ་འཚོགས་ཚུན་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་མཚོ་སྔོན་དུ་རྟོག་ཞིབ་གནང་བར་ཐེངས་གསུམ་ཕེབས་ནས་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོ་སྲུང་སྐྱོང་དང“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག”སྲུང་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུར་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཚད་མཐོའི་མཐོང་ཆེན་གནང་གི་ཡོད།སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ནན་བཤད་གནང་དོན།གལ་ཆེའི་ནང་གི་འགངས་ཆེན་ནི་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོ་དེ“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག”དེ་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱས་ནས་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོང་དང་ཆུ་ཁུངས་གསོ་འཁྱོངས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་ཡིན།རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གཙོ་བོར་བྱེད་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་མ་ལག་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་དང་འཛམ་གླིང་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ལྡན་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་དཔེ་མཚོན་གཏོད་དགོས།
མཚོ་སྔོན་གྱིས་མངགས་བཅོལ་བློ་ལ་བརྟན་པོར་ངེས་ནས“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག”གིས་མི་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པའི་འགན་འཁྲི་གལ་ཆེན་འཁུར་ནས་ལམ་ལུགས་ནན་ཤོས་དང་ཁྲིམས་སྐྱོང་ནན་ཤོས་ལ་བརྟེན་ནས་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོ་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ཡོད།རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་མ་ལག་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་བསྟུན་ནས་གཙོད་དང་གསའ་སོགས་སྔོན་ཆད་མཐོང་དཀའ་བའི་བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བའི་སྲོག་ཆགས་ཡང་ཡང་ཐོན་པ་དང་།རི་ཆུ་དྭངས་ཤིང་བརྟན་པ་དང་བརྟན་ཞིང་བརྟན་པའི་ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག་ལ་སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་འབར་བ་དང་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་རི་མོ་གསར་པ་མངོན་ཡོད།
གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་ཆུ་འགོ་ནས་འཁྱག་རོམ་ཐོན་པ་དང་ཆུ་ལ་བརྟེན་ནས་མིང་དེ་ལྟར་ཐོགས་པ་དང་།དེ་ནས་སྨད་རྒྱུད་དུ་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱས་པའི་དྭངས་གཙང་ཆུ་ཡིས་འབྲི་ཆུ་དང་།རྨ་ཆུ།རྫ་ཆུ་བཅས་ཀྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་2%དང་།49%དང་17%བཅས་སོ་སོར་བཟུང་བ་དང་།དེ་ནི་ཨེ་ཤེ་ཡ་དང་ཐ་ན་འཛམ་གླིང་ཐོག་གཙང་པོ་དང་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་སྐྱེས་མང་ཤོས་ཀྱི་ས་ཁུལ་གྱི་གྲས་ཤིག་ཡིན་པ་རེད།
“‘བཅུ་བཞི་ལྔ’རིང་འབྲི་ཆུ་སྲུང་སྐྱོང་བཅའ་ཁྲིམས་དང་།རྨ་ཆུའི་སྲུང་སྐྱོང་བཅའ་ཁྲིམས།མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་བཅའ་ཁྲིམས་བཅས་སྔ་རྗེས་སུ་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་པས་ཆུ་འགོ་སྲུང་སྐྱོང་གི་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་ཡོད”ཅེས་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་དོ་དམ་ཅུས་ཀྱི་ཅུས་ཀྲང་གཞོན་པ་སུན་ལི་ཅུན་གྱིས་བཤད།
ཟླ་གསུམ་པར་འབྲི་ཆུའི་ཆུ་འགོ་སྔར་བཞིན་དཔྱིད་ཀྱི་གྲང་ངར་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་དང་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་འཛམ་གླིང་རང་བྱུང་ཤུལ་བཞག་ཁུལ་འབའ་ཞིག་དེ་ཁུ་ཁུ་ཤིས་རིར་དངུལ་ཆས་གཡོགས་ཡོད།“བོད་ནས་སྔོ་ལྗང”གིས་མི་མེད་ཐང་སྟོང་དུ་བསྐྱོད་པ་དང་ཁུ་ཁུ་ཤིས་རིའི་རི་སྐོར་རུ་ཁག་གིས་ཟླ་རེར་གཞི་ཁྱོན་ཆེ་བའི་རི་སྐོར་ཐེངས་རེ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།
“ང་ཚོའི་སྐོར་སྲུང་བྱེད་ཁྱོན་འབྲི་ཆུའི་ཆུ་འགོ་ཁུལ་ཧྲིལ་པོར་རིམ་བཞིན་རྒྱ་ཆེར་བཏང་ཡོད”མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་སྤྱི་བདེ་ཐིང་ཡུལ་ཤུལ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་སྤྱི་བདེ་ཅུས་ཁུ་ཤི་རི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་སྤྱི་བདེ་ཅུས་ཀྱི་ཅུས་ཀྲང་ངག་དབང་བསྟན་པས་“ཉེ་བའི་ལོ་30ཙམ་རིང་སྲུང་སྐྱོང་ནན་པོ་བྱས་པ་བརྒྱུད།2009ལོ་ནས་ད་བར་ཁུ་ཁུ་ཤི་རིར་རྔོན་པའི་མེ་མདའི་སྒྲ་ཡང་ཐོན་མེད”ཅེས་བཤད།
རྩམ་པ་ཐུམ་གང་དང་།འོ་ཇ་དམ་གཅིགརྟ་བཟང་པོ་གཅིགའབྲི་ཆུའི་ཆུ་འགོའི་ཉེ་འགྲམ་གྱི་འབྲོག་པ་ལྷུན་གྲུབ་རྒྱ་མཚོས་ལོ་བརྒྱད་ཀྱི་ཆུ་དཔོན་བྱས་ཤིང་།གྲོང་ཚོའི་ནང་གི་གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་ཡི་སྐོར་ཞིབ་པ་49ཡིས་མཐའ་འཁོར་གྱི་གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་15ཡི་འགན་འཁུར་གྱི་ཡོད་པ་དང་ཟླ་རེར་སྐོར་ཞིབ་ཐེངས་གཉིས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།ད་ཆ་ཆུ་ལམ་ནང་གི་གད་སྙིགས་མཐོང་རྒྱུ་མེད་པ་དང་།ཆུ་བོ་5དང་6ཆད་ཟིན་པའི་ཆུ་ཕྲན་སླར་ཡང་ལོག་ཡོང་གི་ཡོད།
མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ནས་གྲོང་ཚོའི་བར་རིམ་པ་ལྔའི་གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་ཡི་རིང་ཚད་5750ཡོད་པ་དེ་དག་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོ་དང་།མཚོ་སྔོན་པོ།ནག་ཆུ་སོགས་གཙོ་གནད་སྣོད་བཅུད་ནུས་པའི་ཁུལ་ཚང་མར་ཁྱབ་ཡོད།2024ལོ་ཁོ་ནར་གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་ཡི་འགོ་འཛིན་གྱིས་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་སྐོར་སྲུང་བྱེད་མི་ཐེངས་ཁྲི་11ལས་བརྒལ་ཡོད་པ་རེད།
“ད་ཆའི་ཆུ་འགོར་གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་ཚང་མར་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་མཁན་ཡོད”མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཆུ་བེད་ཐིང་གི་ཐིང་ཀྲང་གཞོན་པ་ཝང་ཡུང་ཞང་གིས“མཚོ་སྔོན་གྱིས་ད་དུང་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་འགྱུར་མེད་གཅུན་སྡོམ་དང་ཆུ་གྲོན་ཆུང་སོགས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་བཏོན་ནས‘ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག’ཡག་པོ་ཡོང་བའི་འགན་ལེན་བྱས་ཡོད”ཅེས་བཤད།
ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་ལས་མངོན་པར་གཞིགས་ན།ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་མཚོ་སྔོན་གྱིས་སྨད་རྒྱུད་དུ་ཆུ་གཏོང་ཚད་མང་དུ་འགྲོ་བའི་རྣམ་པ་མངོན་ཞིང་།2015ལོ་ནས་2024ལོའི་བར་མཚོ་སྔོན་གྱི་ཆ་སྙོམས་རྒྱལ་མཚམས་སྒྲོལ་བའི་ཆུ་འབོར་སྨི་རྒྱ་དཔངས་གྲུ་བཞི་མ་དུང་ཕྱུར་722ཟིན་པ་དེ་ལོ་མང་རིང་གི་ཆ་སྙོམས་རྒྱལ་སྒྲོལ་ཆུ་ཚད་ལས་21.1%འཕར་བ་དང་།ཉེ་བའི་ལོ་ལྔའི་རིང་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་ཆུ་དང་འདམ་རའི་སྣོད་བཅུད་མ་ལག་གི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་309མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་ཆུ་ཁུངས་གསོ་འཁྱོངས་བྱེད་ཚད་ལོ་རེར་ཆ་སྙོམས་6%ཡན་འཕར་ནས་གཙང་པོ་གཙོ་བོའི་རྒྱལ་མཚམས་སྒྲོལ་བའི་ཆུའི་སྤུས་ཚད་བརྟན་པོའི་ངང་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་ཡོད་པ་རེད།
འདས་ཟིན་པའི་ལོ་གཅིག་རིང་འབྲི་ཆུ་དང་རྨ་ཆུའི་མ་ཡུམ་གཙང་པོ་ཆེན་པོ་གཉིས་སྲུང་སྐྱོང་དང་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་པར་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འཕེལ་རྒྱས་གསར་པ་བྱུང་ཡོད།བཙོག་འབུད་མདོ་ཁ་ལ“ཞིབ་བཤེར་ཁུངས་འདེད་བཅོས་བཅོས”བྱས་ནས་འབྲི་ཆུའི་དཔལ་འབྱོར་རྒྱུད་དང་རྨ་ཆུའི་རྒྱུད་ཀྱི་ཞིང་ཆེན(རང་སྐྱོང་ལྗོངས)བཟོ་ལས་གླིང་ཁུལ་གྱི་ཆུའི་སྦགས་བཙོག་བཅོས་སྒྲིག་ཆེད་དོན་བྱ་སྤྱོད་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ་འབྲི་ཆུའི་དཔལ་འབྱོར་རྒྱུད་ཀྱི་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་རིམ་པའི་གཅིག་སྡུད་རྣམ་པའི་འཐུང་ཆུའི་ཆུ་འགོ་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་དབྱེ་མཚམས་གཏན་འཁེལ་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བ་སོགས་འབྲི་ཆུའི་གཞུང་རྒྱུན་ལོ་
མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་ཆུ་སྐྱེས་རྣམ་པ་ཞིག་གཏོད་དགོས།
རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་སྒྲིག་གཞིའི་ཚོད་ལྟའི་ལས་དོན་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་བསྟུན་ནས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡུལ་ཤུལ་ཁུལ་རྫ་སྟོད་རྫོང་རྣམ་སྲས་ཤང་སྤྲོ་སེམས་གྲོང་ཚོའི་མཉམ་ལས་ཁང་གཉིས་པའི་ཚེ་རིང་ཉི་མ་འབྲོག་པ་ནས་སྣོད་བཅུད་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་པར་གྱུར་ནས་ཟླ་རེར་གཏན་འཇགས་གླ་ཆ་སྒོར་1800ཡོད་པ་མ་ཟད།ཕ་ཡུལ་ལ་ལྟ་ཞིབ་བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་ཀྱང་དེ་བས་མང་བ་ཐོབ་ཡོད།
“སྐོར་སྲུང་བྱེད་རིང་ངས་པར་ཆས་སྤྱད་དེ་མཐའ་འཁོར་གྱི་རི་ཀླུང་དང་མཚེའུ་དང་བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བའི་སྲོག་ཆགས་དང་སྐད་ཆ་ཤོད་རེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།ང་ཚོའི‘མིག་བཞི’བལྟོས་བཅས་སུ་བྱེད་སྐབས་རང་ཉིད་ཀྱང་རི་ཆུའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པ་ལས་སྣོད་བཅུད་བདག་སྐྱོང་བ་ཞིག་མིན་པའི་ཚོར་སྣང་བྱུང”ཅེས་ཚེ་རིང་ཉི་མས་བཤད།
ད་ཆ་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གི་ལྟེ་བའི་ས་ཁོངས་ཀྱི་འཁྱགས་རོམ་དང་།གཙང་པོ་དང་མཚེའུ།རྩྭ་ར་བཅས་སུ་ཚེ་རིང་ཉི་མ་ལྟ་བུའི་སྣོད་བཅུད་བདག་སྐྱོང་བ་ཁྲི་1.7ལས་བརྒལ་ཡོད་པ་རེད།དེ་སྔའི་རྩྭ་ཐང་སྤྱོད་མཁན་ནས་ད་ཆའི་ཆུ་འགོ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་མཁན་བར་ཁོང་ཚོར་ཡོང་འབབ་ཀྱི་ཡོང་ཁུངས་བརྟན་པོ་ཡོད་ལ་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གི་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་བདག་པོར་གྱུར་ཡོད།
2021ལོར་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་དངོས་སུ་བཙུགས་པ་དང་རྒྱ་ཁྱོན་ཚོད་ལྟའི་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་ཁྲི་12.31ནས་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་ཁྲི་19.07བར་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ནས་འབྲི་ཆུ་དང་།རྨ་ཆུ།རྫ་ཆུ་བཅས་ཀྱི་ཆུ་འགོར་ཁྱོན་ཡོངས་རང་བཞིན་གྱི་སྲུང་སྐྱོང་ཐུབ་ཡོད་པ་རེད།
དེ་དང་ཆབས་ཅིག་རི་ཆུ་ནགས་ཞིང་མཚེའུ་རྩྭ་ཐང་བཅས་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་རྩ་དོན་གཞིར་བཟུང་།སྒྲིག་སྲོལ་ཚོད་ལྟའི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་གི་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་10ལྷག་ཙམ་གྱིས་མི་ཁག་བགོས་དང་།རང་རང་སྲིད་སྐྱོང་།མ་ལག་དོ་དམ།ཕན་ཚུན་མཉམ་འདྲེས་མི་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་“ནད་རྙིང་”ལ་དམིགས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གིས་ནུས་པ་བསྐྱར་སྒྲིག་དང་ལེགས་སྒྱུར་མཉམ་སྒྲིག་བྱས་ཏེ“བྱང་བུ་གཅིག་གི་དོ་དམ་མཐའ་འཁྱོལ”བྱས།
མིག་སྔར་མདོ་ལ་རིང་མོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གི་གླིང་འཛུགས་པའི་གྲ་སྒྲིག་ལས་དོན་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལེགས་གྲུབ་ཟིན་པ་དང་།མཚོ་སྔོན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་འཛུགས་པའི་ཆུ་ཚད་མཐོ་བའི་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ།མཚོ་སྔོན་འདི་ཉིད་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གསུམ་སྐྲུན་བཞིན་པའི་ཞིང་ཆེན་འབའ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པ་དང་།རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གི་རྒྱ་ཁྱོན་གྱིས་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་75%བཟུང་བ།རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གཙོ་བོར་བྱེད་པ་དང་།རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་རྨང་གཞིར་བྱེད་པ།རང་བྱུང་སྤྱི་གླིང་སྣ་ཚོགས་ཁ་གསབ་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་མ་ལག་རགས་ཙམ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད།
དེ་སྔ་འབྲི་ཆུའི་ཆུ་འགོའི་ཁུལ་དུ་ལྐོག་རྔོན་རྒྱག་མཁན་མང་པོ་ཡོད་པ་དང་ལྐོག་རྔོན་བརྒྱབ་པའི་གཙོད་ཀྱི་པགས་པ་མཚོ་བོད་གཞུང་ལམ་བརྒྱུད་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ས་གནས་ཁག་ཏུ་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱས་པས་གཞུང་ལམ་གཡས་གཡོན་གྱི་བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བའི་སྲོག་ཆགས་མཐོང་རྒྱུ་མེད་པར་གྱུར་ཡོད།ད་ཆ་ཡུལ་སྐོར་བ་མང་པོ་ཞིག་གིས་གཞུང་ལམ་དེ་བརྒྱུད་ནས་གཙང་པོའི་ཆུ་འགོའི་མཛེས་ལྗོངས་ལ་རྒྱང་ལྟ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་ལམ་འགྲམ་གྱི་གཙོད་དང་རྐྱང་འཕུར་བའམ་ཡང་ན་འཕུར་བཞིན་ཡོད་པ་དང་།སྐབས་འགར་གཞུང་ལམ་དང་བར་ཐག་སྨི་བཅུ་ལྷག་ཙམ་ལས་མེད།གཙོད་གནས་སྤོ་བྱས་ནས་གཙོད་ཕྲུག་སྐྱེ་བའི་དུས་ཚིགས་སུ་ས་གནས་དེ་གས་ཆེད་མངགས་འགྲོ་འོང་བྱེད་མཁན་འཁོར་རིགས་ལ་བཀོད་འདོམས་བྱས་ནས་གཙོད་ལུག་ཁྱུ་རྒྱ་ལམ་སྒྲོལ་རྒྱུར་འགྲོ་ལམ་གཏོད་ཀྱི་ཡོད།
འཛམ་གླིང་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་མནའ་འབྲེལ་གྱི་སྟོངས་ལ་ཉེ་བའི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་མིང་གཞུང་དམར་པོའི་ནང་གཙོད་དེ“སྟོངས་ཉེ”ནས“སྟོངས་ཉེའི་ཉེན་ཁ”བར་ཆག་པ་དང་གསའ་དེ“སྟོངས་ཉེ”ནས“ཉེན་ཁ་ཆེ་བའི”བར་ཆག་པ་སོགས་ཆུ་ཁྱིམ་མཚེས་སུ་བྱས་པའི་བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བའི་སྲོག་ཆགས་སྔར་བས་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་ནང་གི་རྨིག་པ་ཅན་གྱི་བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བའི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་ལོ་20ཡི་གོང་ལས་ལྡབ་2ནས་3བར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་རེད།“སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་ཉིན་རེ་བཞིན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་ཕྱིན་ནས‘ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག’དེ་བས་བརྟན་དུ་ཕྱིན་ཡོད”མཚོ་སྔོན་སློབ་ཆེན་ཞིང་ཆེན་དང་པུའུ་ཡིས་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་སྣོད་བཅུད་དང་ས་མཐོའི་ཞིང་འབྲོག་ལས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་གཙོ་གནད་ཚོད་ལྟ་ཁང་གི་ཀྲུའུ་རེན་ཀྲའོ་ཤིན་ཆོན་གྱིས་མཚོ་སྔོན་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་དང་འཛམ་གླིང་གི་ཤུགས་རྐྱེན་ལྡན་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེ་ཉིན་རེར་སྒུག་ཆོག་ཅེས་བཤད་པ་རེད།
འབྲི་ཆུའི་རྒྱུད་དུ་ཡུལ་གྱི་ཉ་རིགས་དེ་བས་མང་དུ་ཕྱིན་ནས“ཆུ་ཕག་རྦ་རླབས་འཕྱུར་ནས་བྱེ་བྱ་ཉ་ཁོམ་དུ་འགྲོ་བའི”མཛེས་ལྗོངས་དེ་གཙང་པོའི་རྒྱུད་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཡང་ཡང་ཐོན་གྱི་ཡོད།རྨ་ཆུའི་ངོགས་གཉིས་སུ་ངང་དཀར་ཁྲི་ལྷག་ཙམ་ཧྲན་ཤིས་ཕིང་སྐམ་རྨ་ཆུའི་འདམ་རར་འཚོ་གནས་དང་དགུན་སྒྲོལ་བྱེད་པར་ཡོང་བ་དང་།ལོ་30ཙམ་མེད་པར་གྱུར་པའི་རྨ་ཆུའི་གྲི་ཉ་རྨ་ཆུའི་ཁ་སླར་ཡང་མངོན་པ་སོགས་གང་སར་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་མི་སེམས་འགུལ་བའི་རྣམ་པ་ཞིག་མངོན་ཡོད།
ཚན་རྩལ་གྱིས“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག”གི་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་རྨང་གཞི་བརྟན་དུ་བཏང་བ།
མཚོ་བོད་ས་མཐོ་ནི་སའི་གོ་ལའི་སྣེ་གསུམ་པར“སྣེ་གསུམ་པ”ཞེས་འབོད་པ་དང་།དེ་ནི་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོས་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ལ་དོ་སྣང་ཆེ་ཤོས་བྱེད་པའི་ས་ཁོངས་ཀྱི་གྲས་ཤིག་རེད།གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་རུ་འགྲོ་བ་དང་བསྟུན་ནས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་དྲོད་བརླན་ཅན་དུ་འགྱུར་བ་ལས་ཐོན་པའི་གནམ་གཤིས་ངན་པའི་དོན་རྐྱེན་མང་དུ་འགྲོ་བ་དང་།ཆུ་སྐྱོན་དང་ཐན་སྐྱོན་གྱི་གནོད་འཚེའི་ཉེན་ཁ་དེ་བས་མང་བ་དང་འགྲན་སློང་དེ་བས་ཛ་དྲག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།ཇི་ལྟར་བྱས་ནས་ཆུ་འགོ་རྒྱུན་མཐུད་ངང་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ་སྨད་རྒྱུད་ཀྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་བདེ་འཇགས་དང་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་པོའི་ངང་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་རྒྱུ་འགན་ལེན་བྱ་རྒྱུ་ནི་མཚོ་སྔོན་གྱི་སྣོད་བཅུད་ཤེས་དཔལ་འཛུགས་སྐྱོང་ཐད་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས་པའི་ཞིབ་འཇུག་བྱ་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད།
འདས་ཟིན་པའི་དུས་ཡུན་རིང་པོའི་ནང་ས་རྒྱ་ཆེ་ལ་མི་འབོར་ཉུང་བ་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་སྟབས་བདེ་མེད་པའི་ཁར་ལག་རྩལ་གྱི་བྱ་ཐབས་ལ་ཚད་བཀག་ཡོད་པས་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོ་དང་ཐ་ན་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་སུ་བརྒྱུད་རིམ་རང་བཞིན་གྱི་ཁོར་ཡུག་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱ་རྒྱུ་ནི་དཀའ་གནད་ཅིག་རེད།2016ལོར་མཚོ་སྔོན་གྱིས“སྣོད་བཅུད་སྐར་ཁུང”གི་རྒྱང་རིང་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་མ་ལག་བསྐྲུན་འགོ་ཚུགས་ཤིང་།དྭངས་གསལ་བརྙན་ལེན་ཆས་བརྒྱུད་ལེ་དབར་སྟོང་གི་ཕྱི་རོལ་གྱི་ལས་དོན་མི་སྣས་གཞུང་ལས་ཁང་དུ་བྱི་བའི་རྟགས་མནན་ནས་པར་རིས་བརྗེ་ཚེ་མངའ་ཁོངས་ནང་གི་གཙོ་གནད་སྣོད་བཅུད་ནུས་པའི་ཁུལ་ལ་དུས་ཐོག་ཏུ་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་ཐུབ་རྒྱུ་རེད།
ཐོག་མའི་ལྟ་དཔྱད་ཚད་འཇལ་ས་ཚིགས་6ནས་ད་ཆའི་ལྟ་དཔྱད་ཚད་འཇལ་ས་ཚིགས་76བར་རྒྱས་སྐྲུན་བྱས་པ་དང“སྣོད་བཅུད་སྐར་ཁུང་”གིས“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག”གི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་མཛེས་ལྗོངས་རེ་རེ་བཞིན་མངོན་པ་དང་།བསགས་པའི་རྩ་ཆེའི་པར་རིས་དང་འབྲེལ་ཡོད་གྲངས་གཞི་དེ་ཚན་ཞིབ་མི་སྣས་རིམ་བཞིན་ཆུ་འགོའི་གནམ་གཤིས་དང་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་དབྱེ་ཞིབ་ཞིབ་འཇུག་ཁྲོད་སྤྱོད་ཀྱི་ཡོད།
གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོར་གནས་པའི་ཡུལ་ཤུལ་ཁུལ་ཡིས་བར་སྣང་གི་རྒྱང་ལྟའི་བརྙན་ལམ་བརྙན་ལེན་འཕྲུལ་ཆས་དང་།དུས་ཐོག་ཏུ་བརྒྱུད་གཏོང་ཆེད་དོན་དྲ་བ།གཅིག་གྱུར་དོ་དམ་ཚོད་འཛིན་ལས་སྟེགས་བཅས་ལས་གྲུབ་པའི་སྣོད་བཅུད་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་མ་ལག་བཙུགས་པ་མ་ཟད།ད་དུང་གཙང་པོ་གལ་ཆེན་དང་།གཙོ་གནད་རྒྱུག་ཁུལ་དང་དེ་བཞིན་བཙོག་ཆུ་གཙང་གསིང་བཟོ་གྲྭའི་བཙོག་འབུད་མདོ་ཁ་བཅས་ལ་དུས་ཐོག་ཏུ་ལྟ་སྐུལ་ཚོད་འཛིན་དང་ཆུའི་སྦགས་བཙོག་དོན་རྐྱེན་གྱི་སྔོན་བརྡ་གཏོང་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།ཚན་རྩལ་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱིས་མ་དངུལ་བཏང་བ་ལས་ཡུལ་ཤུལ་ཁུལ་ཡི་ཆུའི་སྣོད་བཅུད་རྒྱུན་མཐུད་ལེགས་སུ་ཕྱིན་པ་དང་ཆུའི་སྤུས་ཚད་ཀྱི་བླང་བྱ་ཧ་ཅང་མཐོ་བའི་ཡོ་རོབ་དང་ཨེ་ཤེ་ཡའི་ཆུ་སྲམ་གྲོང་ཁུལ་གྱི་ཆུ་ལམ་དུ་ཡང་ཡང་ཐོན་གྱི་ཡོད།
2024ལོར་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གིས་སྲུང་སྐར“ཤར་གཏོང་རྒྱང་འཁོར”(འཕྲིན་གཏོང་དང་།ཕྱོགས་སྟོན།རྒྱང་ཚོར)ཕྱོགས་བསྡུས་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་མ་ལག་གི་ལག་རྩལ་ཚད་གཞི་དང་སྣོད་བཅུད་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་གྱི་དམིགས་ཚད་མ་ལག་གི་ས་གནས་ཚད་གཞི་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གི་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་ལ་ཡུན་རིང་དང་།རྒྱུན་མཐུད།གོ་རིམ་ལྡན་པ་བཅས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱས་ཏེ་སྣོད་བཅུད་བདེ་འཇགས་བརྟན་དུ་གཏོང་བའི“མཁའ་དབྱིངས”སྲུང་སྐྱོང་དྲ་བ་ཞིག་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོར་དལ་གྱིས་སྤེལ་ཞིང་།
ཚན་རྩལ་ཤེས་བྱས་ཀྱང་ས་གནས་དེ་གའི་འབྲོག་པའི་སྣོད་བཅུད་འདུ་ཤེས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཀྱི་ཡོད།“ད་ཆ་གཞུང་ལམ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པ་དང་ཚན་རྩལ་ཡང་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་ཡོད།རིགས་གཅིག་མཁས་ཅན་མང་པོ་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོར་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་པར་ཡོང་གི་ཡོད།ཕ་ཡུལ་གྱི་ཆུ་འགོ་མང་དུ་ཕྱིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ནམ།ཐག་རིང་གི་འཁྱག་རོམ་བཞུར་དོན་གང་ཡིན་ནམ”2016ལོར་ཡུལ་ཤུལ་ཁུལ་ཡི་འབྲོག་པ་པ་ཧུང་ཅ་ལུའོ་ཡིས་དང་བླངས་པའི་དཔུང་ཁག་བཙུགས་ནས་འབྲི་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་ཐང་ཐེན་ཆུ་བོའི་ཆུ་ལག་ཉེ་ཆ་ཆུས་ལ་ཆུ་འགོར་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱས་པ་རེད།
འབྲི་ཆུའི་ཆུ་འགོའི་གནའ་བོའི་འཁྱགས་རོམ་གྱི་རྗེས་ཤུལ་ལ“སོ་པུའུ་ཁྲ་ཡེ”ཞེས་མིང་བཏགས་པའི་གཞོན་ནུ་དང་བླངས་པའི་ཞབས་ཞུའི་རུ་ཁག་དེར་མིག་སྔར་མི་140ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་དང་།སྔོན་ཐོན་གྱི་ལག་རྩལ་དང་སྒྲིག་ཆས་ལ་བརྟེན་ནས་ཁོང་ཚོས་སོ་པུའུ་ཁྲ་ཡེ་འཁྱགས་རོམ་མཐའ་འཁོར་གྱི་ཆུ་ཁུངས་767དང་།མཚེའུ་125འཁྱགས་མི་ཐེབས་པའི་ཆུ་མིག་70བཅས་ལ་གནས་ཡུལ་དང་ཆུའི་གཏིང་ཚད་སོགས་གྲངས་གཞི་མང་པོ་ཞིག་གི་ཟིན་ཐོ་བཀོད་ཡོད་པ་རེད།“ང་འབྲི་ཆུའི་ཆུ་འགོར་འཚར་ལོངས་བྱུང་བ་དང་ཕ་ཡུལ་གྱི་རི་ཆུ་སྲུང་སྐྱོང་དང་ཤེས་རྟོགས་བྱ་རྒྱུ་ནི་འགན་འཁྲི་ཡིན་ལ་འོས་འགན་ཡང་ཡིན”ཅེས་པ་ཧུང་ཅ་ལུའོ་ཡིས་བཤད།
མི་ཤུགས་སྐོར་སྲུང་བྱེད་པ་ནས་ཚན་རྩལ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པའི་བར།“མིག་ལ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ་བཞིན་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པ་དང་།ཚེ་སྲོག་ལ་གཅེས་སྤྲས་བྱེད་པ་ལྟར་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་ལ་གཅེས་སྤྲས་བྱེད་པའི”འདུ་ཤེས་དེ་གཙང་གསུམ་ས་གཞི་ཆེ་མོར་སྣོད་བཅུད་ཤེས་དཔལ་འཛུགས་སྐྱོང་གི་གྲུབ་འབྲས་སུ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་འགྱུར་བཞིན་ཡོད།གཙང་གསུམ་ཆུ་བོའི་རྦ་རླབས་སྔོ་ཞིང་གཡོ་བ་དང་།གཙང་པོའི་འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་སེམས་ཅན་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ལ།ཀྲུང་གོའི་ས་གཞི་ཆེན་པོའང་གསོ་བཞིན་ཡོད།
