མཚོ་སྔོན་གྱིས“རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དོན་ཆེན”སེམས་ལ་བཅངས་ནས“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”སྲུང་སྐྱོང་བྱས་པ།

“མཚོ་སྔོན་གྱི་ས་གཞི་དེའི་ཐོག‘ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད’སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པའི་ལས་འགན་ལྗིད་པོ་དེ་སྐབས་ཤིག་རིང་ཡུལ་གཅིག་ཏུ་ལྗང་མདོག་དང་སྤུས་ལེགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འཆར་གཞི་བཀོད་ནས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་སྲུང་སྐྱོང་དང་ལུགས་མཐུན་བེད་སྤྱོད་བྱ་ཆེད་རྣམ་པ་གསར་པ་ཞིག་གཏོད་དགོས”ཞེས་པ་དེ་ནི་ཀྲུང་དབྱང་བརྙན་འཕྲིན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་བསྟན་པའི་དངོས་མཚོན་གློག་བརྙན་དངོས་མཚོན་གློག་བརྙན《ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད》བསྟན་ཏེ“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་མངོན་པར་བྱེད་པའི་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་ས་ཁུལ་གྱི་རང་བྱུང་ངོ་མཚར་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་བརྩེ་སེམས་མཚོན་པའི་གློག་བརྙན་དེས་མཚོ་སྔོན་གྱི་སྣོད་བཅུད་བདེ་འཇགས་སྲུང་སྐྱོང་དང་།གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོ་སྲུང་སྐྱོང་།“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”སྲུང་སྐྱོང་བཅས་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་ཤེས་དཔལ་ལག་ལེན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་མངོན་པར་བྱས་ནས་སྐྱེ་བོ་ཀུན་གྱིས་དུས་ཀྱི་ཞི་འཇམ་ལྡན་པའི་ས་གཙང་གི་འགྲོ་འོང་དང་གསར་སྐྱེས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་པ་བྱས་ཡོད།

“གལ་ཆེའི་ནང་གི་འགངས་ཆེ་ནི‘ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད’ཡིན་པའི་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོ་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱས་ནས་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོང་དང་ཆུ་ཁུངས་གསོ་འཁྱོངས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་རེད”2024ལོའི་ཟླ་དྲུག་པར་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་མཚོ་སྔོན་དུ་རྟོག་ཞིབ་གནང་སྐབས་གསུང་བཤད་གལ་ཆེན་གནང་ནས་མཚོ་སྔོན་ལ་འཆར་གཞི་བཀོད་དེ་ས་མཐོའི་སྣོད་བཅུད་ཤེས་དཔལ་འཛུགས་སྐྱོང་ལ་ཁ་ཕྱོགས་དང་ཐབས་ལམ་གསལ་སྟོན་གནང་ཡོད།

མཚོ་སྔོན་ནི་འབྲི་ཆུ་དང་།རྨ་ཆུ།རྫ་ཆུ་བཅས་ཀྱི་ཆུ་འགོ་ཡིན་ལ་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་གྱི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་ཆེ་ཤོས་ལྡན་པའི་ས་ཁོངས་ཀྱི་གྲས་ཤིག་ཀྱང་རེད།ཀྲུང་གོའི་སྣོད་བཅུད་བདེ་འཇགས་སྲུང་ཡོལ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོ་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་དང“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱ་རྒྱུ་ནི་མཚོ་སྔོན་གྱི་དོར་ཐབས་མེད་པའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་འཁྲི་ཞིག་རེད།“རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དོན་ཆེན”བློ་ལ་བརྟན་པོར་ངེས་ནས་མཚོ་སྔོན་གྱིས་འབྱུང་རྩ་ནས་འགན་འཁྲི་མཐའ་གཅིག་ཏུ་འཁུར་བ་དང་།བློ་བརྟན་འགྱུར་མེད་ངང“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”སྲུང་མཁན་བྱེད་པ།སྣོད་བཅུད་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་གཏོད་པ་བཅས་བྱས་ཏེ་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་ཆུ་དྭངས་གཙང་དང་།“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”གི་ཆུ་འགོ་དྭངས་གཙང་ཡོང་བ་བྱས་ཡོད།

“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ནས་ཚེ་སྲོག་གི་འབྱུང་ཁུངས་གསོ་སྐྱོང་བྱས་པ།

གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོར་ཆུ་ཐིགས་རེ་རེས་ཚེ་སྲོག་གི་ལྗིད་ཚད་འཁུར་ཡོད་པ་དང་ས་ཆ་ཚུན་རེ་རེར་རང་བྱུང་གི་གསང་བ་མངོན་ཡོད།མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱིས་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གི་སྒྲིག་སྲོལ་ཚོད་ལྟ་བྱ་རྒྱུ་གོ་སྐབས་སུ་བྱས་ནས་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་ལམ་སྲོལ་གསར་གཏོད་དང་སྣོད་བཅུད་སླར་གསོའི་འདུ་འགོད་གལ་ཆེན་ལག་བསྟར་བྱས་པས་དེ་སྔ་རྩྭ་ས་ཞན་འགྱུར་དང་འདམ་ར་ཉམས་ཞན་དུ་འགྲོ་བའི་ས་ཆ་དེར་སླར་ཡང་གསོན་ཤུགས་རྒྱས་ཡོད།

ཟླ་8པར་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་ལྟེ་བའི་ཁུལ་དུ་གནས་པའི་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་བཙུགས་ནས་ལོ་70འཁོར་བའི་རིང་བློ་བརྟན་འགྱུར་མེད་ངང“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་མཁན་ཡག་པོ་བྱས་ནས“སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་དང་ལྗང་མདོག་འཕེལ་རྒྱས”ཀྱི་འདུ་ཤེས་དེ་ས་གནས་དེ་གའི་ལས་བྱེད་པ་དང་མང་ཚོགས་ཀྱི་སེམས་ནང་གཏིང་ཟབ་ཟུག་ཡོད་པ་རེད།

གནམ་སྔོན་སྤྲིན་དཀར་འོག་མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དར་ལག་རྫོང་རྒྱུ་སྨད་གྲོང་རྡལ་འབུམ་རྭ་གྲོང་ཚོའི་རྩྭ་ཐང་བདག་སྐྱོང་བ་ཚེ་རྡོར་གྱིས་དགའ་ཚོར་ཆེན་པོས་རང་ཁྱིམ་གྱི་རྩྭ་རར་བལྟས་ནས་དེ་སྔ་ཉམས་ཞན་དུ་སོང་བའི་རྩྭ་ཐང་ལ་ད་ཆ་རྩྭ་ལི་སྨི་30སྐྱེས་ཡོད།“དེ་སྔ་ང་ཚོའི་འབྲོག་པས་ཡོང་འབབ་མང་པོ་གསོག་གི་ཡོད།ལོ་ལྟར་ཆར་ཆུ་ལེགས་པ་དང་རྩྭ་མང་ཙམ་སྐྱེ་ཐུབ་རྒྱུའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།འོན་ཀྱང་ཕྱུགས་འཚོ་དྲགས་པས་རྩྭ་ར་ཉམས་ཞན་དུ་འགྲོ་བ་དང་ས་ནག་གྲམ་ཐང་རྒྱ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པས་ནོར་ལུག་གསོ་རྒྱུ་དེ་བས་ཁག་པོ་ཡོད”ཅེས་ཚེ་རྡོར་གྱིས་དྲན་གསོ་བྱེད་བཞིན་བཤད།

གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་བསྐྲུན་རྗེས་གླིང་ཁུལ་གྱི་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་དང་སླར་གསོ་ཐུབ་ཡོད།ས་ནག་གྲམ་ཐང་བཅོས་སྒྲིག་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་དར་ལག་རྫོང་གིས་མཉམ་བསྲེས་རྩྭ་འདེབས་དང་ལུད་སྦྱོར་སོགས་ཞིང་ལས་ལག་རྩལ་གྱི་བྱ་ཐབས་སྣ་ཚོགས་ཕྱོགས་བསྡུས་སྤྱད་དེ་རྩྭ་ས་ཞན་འགྱུར་གྱི་སྔོ་ཁེབས་སླར་གསོ་བྱས་པས་རྩྭ་ཐང་གི་སྣོད་བཅུད་ནུས་པ་ལེགས་སུ་ཕྱིན་པ་དང་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་མངོན་གསལ་དོད་པོས་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ནས་དེ་སྔ་འབྲོག་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་དཀའ་ངལ་བཟོ་བའི་རྩྭ་ཕྱུགས་དོ་སྙོམས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ནུས་ལྡན་ཐུབ་ཡོད།གཞན་ཡང་རྩྭ་ཐང་གི་སྣོད་བཅུད་ཁ་གསབ་སྲིད་ཇུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་རྩྭ་ཐང་གི་སྣོད་བཅུད་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་གི་ལས་ཀ་བྱེད་པར་བསྡུ་ལེན་བྱས་ནས་རྩྭ་ཐང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་མཁན་ནས་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་མཁན་དུ་གྱུར་ཡོད།ད་ཆ་གཞི་ནས་ནོར་ལུག་འཚོང་བ་དང་བདག་སྐྱོང་བ་བྱེད་པར་བརྟེན་ནས་ཡོང་འབབ་གཉིས་རག་གི་ཡོད།ཁོང་གིས“ང་ཚོ་ནི་སྣོད་བཅུད་ཡག་པོ་ཡོད་པ་དང་འཚོ་བ་ཡག་པོ་ཡོད་པས་འཚོ་བ་དེ་ལས་ཡག་པ་ཞིག་མེད”ཅེས་བཤད།

མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གཅིག་སྒྲིལ་རྫོང་ནི་འབྲི་ཆུ་དང་རྨ་ཆུའི་ཆུ་རྒྱུད་ཆེན་པོ་གཉིས་ཀྱི་གསོ་འཁྱོངས་ཁུལ་དུ་གནས་པ་དང་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡོད་པས“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”གི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པས་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་གནས་བབ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད།གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་ཡི་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་ཆེད།གཅིག་སྒྲིལ་རྫོང་གིས་རྫོང་དང་།ཤང་།གྲོང་ཚོ་བཅས་རིམ་གསུམ་ཆུ་དཔོན་དང་དམངས་ཁྲོད་དང་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི“མཉམ་འགོག་དང་།མཉམ་བཅོས།མཉམ་བཅོས”བཅས་ཀྱི་མཉམ་འགུལ་དོ་དམ་ལམ་སྲོལ་བཙུགས་ནས་རིམ་གསུམ་གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་ཡི་འགོ་འཛིན་གྱི་དོ་དམ་མ་ལག་བཙུགས་པས་རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་ཆུའི་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་རྒྱུན་མཐུད་ལེགས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་རེད།

རྩྭ་ཐང་ལ་དོ་དམ་བྱེད་མཁན་ཡོད་པ་དང་གཙང་པོར་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་མཁན་ཡོད་པ་སོགས་མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་ཤང་གྲོང་44ཡི་ནང་ཤང་གྲོང་30རྨ་ཆུ་རྒྱུག་ཁུལ་དུ་ཡོད་པ་དང་ཤང་གྲོང་14འབྲི་ཆུའི་རྒྱུག་ཁུལ་དུ་ཡོད།2005ལོ་ནས་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་དང་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་དུས་ཐེངས་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་ལས་གྲྭ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་སྐབས་རྣམ་གྲངས་ཁུལ་གྱི་རྩྭ་ཐང་སྔོ་ཁེབས་ཁྱབ་ཚད་ཆ་སྙོམས་14%མཐོ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་སྔོ་ཁེབས་ཁྱབ་ཚད་62.49%ཟིན་པའི་ནང་ས་ནག་གྲམ་ཐང་བཅོས་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་སྔོ་ཁེབས་ཁྱབ་ཚད་20%ནས་85%བར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་རེད།དེ་དང་ཆབས་ཅིག་རིམ་ཁག་ཆུ་དཔོན་དང་མཚོ་དཔོན་474དང་གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་ཡི་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་པ་5989བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ནས་གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་ཡི་ཆུ་ཁོངས་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་ཡོད་པ་རེད།རྨ་ཆུའི་རྒྱལ་མཚམས་ནས་སྒྲོལ་བའི་བཅད་ཁའི་ཆུ་སྤུས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་པ་དང་མི་ཁྲི་15.48ཙམ་ལ་སྣོད་བཅུད་ཁ་གསབ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་རྒྱུ་བྱུང་ནས་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་ཡོང་འབབ་ཐོབ་ཡོད་པ་རེད།

ད་ཆ“གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི”སྣོད་བཅུད་ཀྱི་རྨང་གཞི་སྔར་བས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པ་དང་།ཆུ་ཁུངས་གསོ་འཁྱོངས་དང་ས་རྒྱུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་སོགས་སྣོད་བཅུད་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་མངོན་གསལ་དོད་པོས་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ནས་ས་ཁོངས་དང་ཐ་ན་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་དོ་སྙོམས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པར་ནུས་པ་གལ་ཆེན་ཐོན་ཡོད།“གཙང་པོ་གཅིག་གི་ཆུ་དྭངས་ཤར་ཕྱོགས་སུ་རྒྱུག་པའི་”འགན་ལེན་བྱས་པ་མ་ཟད།སྨད་རྒྱུད་མི་དམངས་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་བདེ་འཇགས་ལའང་འགན་ལེན་བརྟན་པོ་བྱས་ཡོད།

སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ནས་རང་བྱུང་གི་མཛེས་སྡུག་མངོན་པ།

རི་བོང་སྤྲེའུ་དང་ཝ་ནག་གཉིས་ཕན་ཚུན་འཕྲད་པ་དང་།ཝ་ཡིས་སྐོར་བ་བརྒྱབ་ནས་འཁྲུག་རྐྱེན་སློང་བ།རི་བོང་སྤྲེའུ་ཡིས་ལུས་པོ་ལངས་ནས་གྲ་སྒྲིག་བྱས།དེ་རྗེས་སྡེར་མོ་གཡུག་ནས་ཝ་ནག་གི་ཚུར་རྒོལ་ལ་ཕར་རྒོལ་བྱས་ཏེ་ཝ་རིམ་བཞིན་རླུང་ནང་དུ་ལྷུང་ནས་མཐར་རི་བོང་གིས་ཕམ་པར་བརྒྱབ་ནས་བྲོས་བྱོལ་དུ་སོང་བ་དེ་ནི་འདི་ལོའི་ལོ་འགོར་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་ཡུལ་ཤུལ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཆུ་དམར་ལེབ་རྫོང་ལེ་ཁྲི་གྲོང་ཚོའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་།

ལོ་10ཡི་གོང་དུ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡུལ་ཤུལ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཆུ་དམར་ལེབ་རྫོང་གི་འབྲོག་པ་སྒྲོལ་མ་སྐྱབས་དང་སྣོད་བཅུད་དངོས་མཚོན་གློག་བརྙན་པར་ལེན་བྱེད་མཁན་མཚོ་སྔོན་ཡུན་ཅི་རིག་གནས་བརྒྱུད་སྤེལ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སིའི་གློག་བརྙན་བཟོ་མཁན་ཁྲེན་ཡུས་ངོ་ཤེས་པ་དང་།ཁོང་གིས“སྐབས་དེ་དུས་ཁོང་ཚོས་ང་ལ་ལམ་འཁྲིད་ཀྱི་ཡོད་པས་མེ་ཏོག་དང་སྲོག་ཆགས་དེ་དག་པར་ལེན་བྱེད་མཁན་ཡོད་པར་ཡ་མཚན་ཆེན་པོ་སྐྱེས་ནས་ཁོང་ཚོ་དང་མཉམ་དུ་ཟླ་བ་ཕྱེད་ཀ་ལྷག་ཙམ་བསྡད་པ་ཡིན”ཞེས་དྲན་གསོ་བྱས།དེ་རྗེས་སྒྲོལ་མ་སྐྱབས་ཀྱིས་པར་རྒྱག་སྟངས་སྦྱངས་ནས་ལོ་40ལྷག་ཙམ་འཚོ་བ་སྐྱེལ་བའི་ཕ་ཡུལ་གྱི་རི་ཆུ་དང་སྐྱེ་དངོས་ལ་དོ་ཁུར་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

ཁྲེན་ཡུས་པར་ལེན་ཚོགས་པས་ལོ་མང་རིང་གསོ་སྐྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད་སྒྲོལ་མ་སྐྱབས་ཀྱིས་པར་ལེན་བྱས་པའི་དཔྱད་གཞི་སྔར་བས་བྱང་ཆུབ་པར་གྱུར་ཡོད།སེམས་ནུས་ཡོད་རྒུས་འདྲ་པར་ནང་གི་གཟུགས་བརྙན་ལ་ལྟ་ཞིབ་བྱས་པ་དང་འབྲེལ་བསྡུར་བ་བྱས་རྗེས་ཁོང་གིས་བསྡོམས་རྩིས་རགས་ཙམ་བྱས་པར་གཞིགས་ན།བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བའི་རྩི་ཤིང་རིགས་200ལྷག་ཙམ་དང་སྲོག་ཆགས་རིགས་40ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་རེད།ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་འཚོལ་བསྡུ་བྱས་ཏེ་དཔྱད་གཞིའི་མཛོད་ཅིག་བཙུགས་ནས་རྗེས་རབས་པར་ཕ་ཡུལ་གྱི་སྣོད་བཅུད་ཟིན་ཐོ་ཞིག་འཇོག་རྩིས་ཡོད་ཅེས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་རེད།

“སྒྲོལ་མ་སྐྱབས་དང་ངོ་ཤེས་པ་ལས་ང་ཚོར་བློ་སྒོ་ཕྱེ་བྱུང་།ས་གནས་དེ་གའི་འབྲོག་པ་གསོ་སྐྱོང་བྱས་ཏེ་པར་རྒྱག་མཁན་དུ་གྱུར་ནས་དུས་ཐོག་ཏུ་སྣོད་བཅུད་བརྙན་པར་ལེན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད”ཁྲེན་ཡུས་ཀྱིས་མིག་སྔར་ཁོང་ཚོ་དང་མཉམ་ལས་བྱེད་མཁན་ས་གནས་དེ་གའི་པར་རྒྱག་མཁས་ཅན་200ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་དང་ཚོགས་པས་ཁོང་ཚོར་པར་ལེན་རྩལ་ནུས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ལ་སྒྲིག་ཆས་ཁག་གཅིག་ཀྱང་མཁོ་འདོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།ས་གནས་དེ་གའི་པར་རྒྱག་མཁས་ཅན་དེ་དག་གིས་ས་ཁམས་ཀྱི་ལེགས་ཆར་བརྟེན་ནས་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་གི་གཟུགས་བརྙན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་མཁོ་འདོན་བྱས་པ་དང་བརྩམས་ཆོས་ཁག་གཅིག་ད་དུང་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་གློག་བརྙན་འགྲེམས་སྟོན་ཐོག་འགྲེམས་སྟོན་བྱས་ཡོད།

གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར་གཞིགས་ན།མིག་སྔར་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་དུ་སྐམ་སའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་665ཡོད་པ་དང་།ཁྱབ་པའི་བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བའི་རྩི་ཤིང་རིགས་109ཡི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་རིགས་2867ཡོད་པ་རེད།ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་།མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱིས་བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་བཏོན་ནས་ཆེད་དོན་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཏེ་ཁྲིམས་འགལ་ངང་ཉོ་ཚོང་བྱེད་པར་རྡུང་རྡེག་གཏོང་བ་དང་།རྩ་ཆེ་ལ་སྟོངས་ལ་ཉེ་བའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་སྲུང་སྐྱོང་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ།རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གཙོ་བོར་བྱེད་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་མ་ལག་འཛུགས་པ་སོགས་ཀྱི་ཞིབ་ཕྲའི་བྱེད་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་སྤྱད་པ་རེད།ས་མཐོའི་དམག་གྲུའི་སྲོག་ཆགས་གསའ་ལ་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱས་པའི་གྲངས་འབོར་ད་ཆ་1200ལས་བརྒལ་བ་དང་།དམིགས་བསལ་དུ་ཡོད་པའི་སྲོག་ཆགས་དགོ་དམརའི་གྲངས་འབོར་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་མ་ཐག་པའི་དུས་ཀྱི་300ཡང་མ་ཟིན་པ་ནས་3400བར་མང་དུ་ཕྱིན་པ།ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་ཁྱུ་ཚོགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་ལོ་བཅུའི་རིང་1400ལྷག་ཙམ་མང་དུ་ཕྱིན་ནས་2600ཟིན་པ།མཚོ་སྔོན་པོའི་ཙོང་ཉའི་གསོག་ཚད་ཏུན་ཁྲི་12བར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད།

མཚོ་སྔོན་གྱི་སྣོད་བཅུད་པར་རྒྱག་མཁས་ཅན་གྱི་བརྩམས་ཆོས་ལས་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་དང་དེ་བཞིན་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་གི་འཚོ་གནས་གནས་ཚུལ་མཚོན་པ་དང་ཆབས་ཅིག་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ་དང་།ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་དང་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན།ཁོར་ཡུག་འགྱུར་ལྡོག་ཐོ་འགོད་བཅས་བྱ་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ནས་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་ས་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུར་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ནུས་པ་ལྡན་ཡོད་ལ་མཚོ་སྔོན་གྱི་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་གི་ཕན་འབྲས་གསོན་ཉམས་དོད་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།

ཆུ་ཁུངས་གསོ་འཁྱོངས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་སྣོད་བཅུད་བདེ་འཇགས་འགན་ལེན་བྱེད་པ།

ཆུ་ནི་ཚེ་སྲོག་གི་འབྱུང་ཁུངས་ཡིན་ལ་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་རྨང་གཞི་ཡང་ཡིན།མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱིས་ཤིང་འཛུགས་ནགས་བཟོ་དང་།རྨོ་བསྐྱུར་བརླན་གསོ།སྣོད་བཅུད་ཆུ་གསབ་སོགས་ཀྱི་བྱ་ཐབས་སྤྱད་དེ་གཙང་གསུམ་ཆུ་འགོའི་ཁུལ་གྱི་ཆུ་ཁུངས་གསོ་འཁྱོངས་ནུས་པ་ཆེ་རུ་ནུས་ལྡན་བཏང་ཡོད།འདམ་རའི་རྒྱ་ཁྱོན་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་རྩྭ་ཐང་ཁྱབ་ཚད་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་དེས་ས་ཁོངས་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་མཉེན་ཤུགས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་མ་ཟད།གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་རྒྱུར་རང་བྱུང་གི་ཐག་གཅོད་ཇུས་གཞི་མཁོ་འདོན་བྱས་ཡོད།

“མཚོ་སྔོན་དུ་ཐོག་མར་སླེབས་སྐབས་ང་རང་ཁོར་ཡུག་གཙང་མ་དང་གྲོང་ཁྱེར་ཡོངས་སུ་མེ་ཏོག་བཞད་པ་ལྟ་བུར་གྱུར།དེ་གའི་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་འདུག”ཟླ་8པར་པེ་ཅིང་ནས་མཚོ་སྔོན་དུ་ཡུལ་སྐོར་བྱེད་པར་ཡོང་མཁན་ཙོའུ་ཆིང་གི་ནང་མི་ཚང་མ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་དུ་འབྱོར་མ་ཐག་གནམ་གཤིས་བསིལ་ཞིང་གཙང་བའི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཉམས་འགྱུར་གྱིས་སེམས་འགུལ་ཐེབས་ནས་ས་གནས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་བྱས།

ཙོའུ་ཅིང་གིས་གསར་འགོད་པར་ལོ་10ལྷག་ཙམ་གོང་དུ་ཁོང་ལ་རྒན་རབས་ཤིག་མཚོ་སྔོན་དུ་ཡོང་མྱོང་ཡོད།དེ་གར་ཐན་པ་དང་བྱེ་རླུང་ཆེན་པོ་ཡོད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།འོན་ཀྱང་ཁོང་རང་ཉིད་འདི་གར་ཡོང་སྐབས་ད་ཆའི་མཚོ་སྔོན་འདི་ཉིད་སྔ་ས་ནས་ད་བར་གྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཤེས་བྱུང་།ལྷག་པར་དུ་ཁོང་གིས་འཐབ་ཇུས་འགོད་སྐབས་མཚོ་སྔོན་ནི་ཀྲུང་གོའི་འདམ་རའི་རྒྱ་ཁྱོན་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་ཁུལ་བརྒྱད་ལ“རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྟགས་ཅན”གྱི་འདམ་རའི་སྤྱི་གླིང་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཡོད།

“དེ་གར་ཆར་ཆུ་རྒྱས་པ་དང་མཁའ་རླུང་ཡང་བརླན་གཤེར་ཆེ་བ་མཐོང་བྱུང་།ཟི་ལིང་གྲོང་ཁུལ་གྱི་པེ་ཁྲོན་གཙང་པོ་དང་ཉིང་མཚེའུ་འདམ་རའི་སྤྱི་གླིང་ཚང་མར་ང་ཕྱིན་པ་ཡིན།རྩི་ཤིང་སྟུག་ལ་འདབ་ཆགས་ཀྱང་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད”ཙོའུ་ཅིང་གིས་ད་དུང་ཞིང་ཆེན་ཕྱི་ནས་ཡོང་བའི་འདབ་ཆགས་ལ་དགའ་པོ་བྱེད་མཁན་ཁ་ཤས་ངོ་ཤེས་བྱུང་།ཁོང་ཚོས་མཚོ་སྔོན་དུ་ས་མཐོའི་ཁུལ་གྱི་འདབ་ཆགས་ཧ་ལམ་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་ཟད།གྲངས་འབོར་ཡང་མང་པོ་ཡོད་པ་ལས་ས་གནས་དེ་གའི་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་ལེགས་པ་དང་འདམ་ར་དང་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་གི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱིས་འདབ་ཆགས་འཚོ་གནས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་ཐུབ་ཅེས་བཤད།

2024ལོའི་ཡོངས་བསྒྲགས་དཔྱད་ཡིག་ལས་མངོན་པར།མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་འདམ་རའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་712ཟིན་ཡོད།ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་།མཚོ་སྔོན་གྱིས《མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཆེས་ནན་ཤོས་ཀྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་དོ་དམ་ལམ་ལུགས་ཀྱི་བསམ་འཆར》དང་།《མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་གཙོ་གནད་རྒྱུག་ཁུལ་གྱི་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་ཁ་གསབ་བྱ་ཐབས(ཚོད་ལྟའི་ལག་བསྟར)》《མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་འཐུང་ཆུའི་ཆུ་འགོ་སྲུང་སྐྱོང་སྲོལ་ཡིག》《ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་དོ་དམ་ལས་དོན་ལ་སྔར་བས་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུའི་སྐོར་གྱི་ལག་བསྟར་བསམ་འཆར》སོགས་ཁྲིམས་སྲོལ་བཏོན་པའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་དོ་དམ་ལམ་ལུགས་ནན་ཤོས་སྤྱད་དེ་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་བྱ་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་སྲུང་སྐྱོང་དང་སླར་གསོ་བྱ་རྒྱུ་དེ་རྒྱུན་མཐུད་ངང་

《2023ལོའི་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ས་ཆུ་སྲུང་འཛིན་སྤྱི་བསྒྲགས》ཀྱི་བསྡོམས་རྩིས་ལ་གཞིགས་ན།2023ལོར་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ས་ཆུ་ཤོར་ཚད་2022ལོ་དང་བསྡུར་ན་སྟོང་སྨི་ངོས་གྲུ་1395.51ཉུང་དུ་ཕྱིན་ནས་ཆག་ཚད་0.87%ཟིན་པ་དང་།ས་ཆུ་སྲུང་འཛིན་བྱེད་ཚད་77.2%ཟིན་ནས་2022ལོ་ལས་0.2%འཕར་ཡོད།མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ས་ཆུ་ཤོར་བ་འགོག་བཅོས་སྤྱི་ཡོངས་ལེགས་སུ་འགྲོ་བའི་རྣམ་པ་སྔར་བས་བརྟན་དུ་ཕྱིན་པ་དང་ས་ཆུ་ཤོར་ཁྱོན་དང་བསླད་སྐྱོན་ཐེབས་ཚད་གཉིས་ཀ་མུ་མཐུད་ཆག་ཡོད་པ་རེད།མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ས་ངོས་ཆུ་ཕྱིར་གཏོང་ཚད་སྨི་རྒྱ་དཔངས་གྲུ་བཞི་མ་དུང་ཕྱུར་732.40ཟིན་པ་དེ་ལོ་གོང་མ་ལས་11.2%འཕར་བ་དང་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་ས་ངོས་ཀྱི་ཆུ་ཕྱིར་གཏོང་ཚད་ལོ་མང་གི་ཆ་སྙོམས་གྲངས་ཚད་ལས་མཐོ་བ་ཡོད་པ་རེད།

ད་ཆའི་མཚོ་སྔོན་དུ་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་བྱུང་བ་དང“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”བརྟན་དུ་ཕྱིན་ནས་རི་ཀླུང་དྭངས་ཤིང་གཙང་བའི་སྐྱེ་དངོས་ཡོད་ཚད་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་རི་མོ་ཞིག་མངོན་ཡོད།ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་ས་གཞི་དེའི་ཐོག་མཚོ་སྔོན་གྱིས་བྱ་སྤྱོད་དངོས་ཀྱི་ཐོག་ནས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྣོད་བཅུད་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་བཏོད་དེ་ཀྲུང་གོའི་རྣམ་པའི་དེང་རབས་ཅན་གྱི་ལྗང་མདོག་རི་མོའི་ཐོག་བཀྲག་མདངས་འཚེར་བའི་རྣམ་པ་ཞིག་བཀོད་པ་མ་ཟད།མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་དང་སྤུས་ལེགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་མུ་མཐུད་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”ལ་ནམ་ཡང་སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་རབ་ཏུ་འབར་བ་དང་དྭངས་གཙང་རྒྱུན་མཐུད་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་རེད།