མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དྲ་བ།
དགོ་དམར་ནི་མཚོ་འགྲམ་གྱི་བྱེ་འགྱུར་རྩྭ་སའི་མཚོན་བྱེད་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཤིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས་མཚོ་སྔོན་མཚེའུ་མཐའ་འཁོར་ས་ཁུལ་ཁོ་ནར་ཁྱབ་ཡོད་པ་དང་མཚོ་སྔོན་མཚེའུ་དང་ཐ་ན་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ཐོག་གི་བཀོད་འདོམས་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཤིག་རེད། དགོ་དམར་གླེང་སྐབས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་བྱང་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་རྐང་ཚ་རྫོང་དཔལ་དགེ་གྲོང་རྡལ་མི་གླེང་ཀ་མེད་རེད། དེ་ནི་དགོ་དམར་ཁྱུ་ཚོགས་མང་ཤོས་ཀྱི་བྱ་ཡུལ་ཡིན་པར་བརྟེན“གཙོད་གྲོང་རྡལ་ཆུང་ངུ་”ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད”ཅེས་བརྗོད། དེ་ནི་དགོ་དམར་ཁྱུ་ཚོགས་མང་ཤོས་ཀྱི་བྱ་ཡུལ་ཡིན་པས། “གཙོད་གྲོང་རྡལ་ཆུང་ངུ་”ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།
མཚོ་སྔོན་མཚེའུའི་མཐའ་འཁོར་ས་ཁུལ་དུ་ཕུའུ་ཧྲི་གདོད་མའི་གཙོད་བྱ་ཡུལ་མང་པོ་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་དཔལ་དགེ་གྲོང་རྡལ་ལ“གཙོད་གྲོང་རྡལ་ཆུང་ངུ་”ཞེས་འབོད་དོན་ཅི་ཡིན་ནམ། རྐང་ཚ་རྫོང་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དང་ནགས་ལས་རྩྭ་ཐང་ཅུས་རྩྭ་ཐང་ས་ཚིགས་ཀྲན་ཀྲང་ཀྲའོ་ཏེན་ཀྲིས་2007ལོ་ནས་2017ལོ་བར་དེ་གར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དགོ་དམར་ཆེད་གཏོགས་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་ཐོག་མ་དེ“མཚོ་སྔོན་པོའི་དགོ་དམར་དམིགས་བསལ་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་”བཙུགས་པ་དང་རྐང་ཚ་རྫོང་མཚོ་སྔོན་པོའི་དགོ་དམར་དམིགས་བསལ་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་སྲུང་སྐྱོང་ས་ཚིགས་བཙུགས་པས་ཧར་ཀའེ་གྲོང་རྡལ་ལ“ཀྲུང་གོའི་དགོ་དམར་ཕ་ཡུལ”གྱི་མཚན་སྙན་ཐོབ་ཡོད།
ད་ཆ་དཔལ་དགེ་དགོ་དམར་ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་ཞིབ་འཇུག་རྟེན་གཞི་དེ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་སློབ་སྦྱོང་དང་ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་སློབ་གསོ་སྤེལ་བའི་སྣོད་བཅུད་ཀྱི“སྐར་ཁུང་”ཞིག་ཏུ་གྱུར་ནས་མི་དེ་བས་མང་བ་དེ་གར་ཡོང་ནས་དགོ་དམར་དང“སྐད་ཆ་ཤོད་རེད”བྱས་ཏེ་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཀྱི་གོམས་གཤིས་དང་འགུལ་སྐྱོད་ས་ཁོངས་སོགས་མི་དེ་བས་མང་བས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་པ་དང་ལྗང་མདོག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཟུར་ཚད་ཁྲོད་དགོ་དམར་དགོ་དང“སྐད་ཆ་ཤོད་རེད”བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།
དཔལ་དགེ་དགོ་དམར་ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་ཞིབ་འཇུག་རྟེན་གཞིར་བསྐྱོད་སྐབས་དགོ་དམར་ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་ཁང་གི་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བརྙན་ཤེལ་ཆེན་པོའི་ཐོག་དཔལ་དགེ་ས་ཁོངས་ནང་གི་དགོ་དམརྱེད་སྒོའི་དུས་ཐོག་པར་རིས་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པ་རེད། དེ་ནི་དཔལ་དགེ་ས་ཁོངས་ནང་གི་དགོ་དམརྱེད་སྒོའི་དུས་ཐོག་པར་རིས་ཤིག་རེད། འགྲེལ་བཤད་པ་ཏང་འཛིན་སྒྲོལ་མས་ཀྱིས་རི་མོའི་ངོས་ལ་མཛུབ་མོ་བཙུགས་ནས་འབྲེལ་ཡོད་ཤེས་བྱ་ཁྱབ་གདལ་བཏང་སྟེ། “དགོ་དམར་པར་རྩྭ་ཐང་ཐོག“དོམ་ཁྲ”ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ཚོའི་ལུས་སྟེང་དུ་མངོན་གསལ་དོད་པའི་ཁྱད་ཆོས་གཉིས་ཡོད་པ་སྟེ། “སྙིང་དབྱིབས”དབྱིབས་ཀྱི་དགོ་རྭ་དང་ཨོང་ཤ་ཡིན། གལ་ཏེ་ཉེན་ཁ་ཡོད་པ་ཚོར་ཚེ་ཨོང་ཤ་སྟེང་གི་སྤུ་དཀར་པོ་ཕྱིར་བསློགས་ནས་གྲོགས་པོར་དྲན་སྐུལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད”ཅེས་བཤད།
དུས་ཐོག་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་གྱི་པར་རིས་ཐོག་ནས་མངོན་པར། དགོ་དམར་རིགས་ཀྱིས་ཕོ་བ་ཆེན་པོ་བཅངས་ནས་ཟས་འཚོལ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་ཐག་རིང་གི་དགོ་དམར་ཕོ་ཞིག་གིས་གཡས་གཡོན་དུ་བལྟས་ནས་སྐོར་གཡེང་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དེ་ནི་དགོ་དམར་རིགས་ཀྱིས་དགོ་དམར་རིགས་ཀྱིས་ཕོ་བ་ཆེན་པོ་བཅངས་ནས་ཟས་འཚོལ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། མེ་འཁོར་འུར་སྒྲ་སྒྲོག་པ་དང་། དགོ་དམར་པས་མགོ་བོ་ཡར་བཀྱགས་ནས་ལྟས་རྗེས། མུ་མཐུད་དུ་མགོ་བསྒུར་ནས་ཟས་འཚོལ་བཞིན་ཡོད། ཀྲའོ་ཏེན་ཀྲིས་མིག་སྔར་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱེད་སྐབས་སྤྱོད་པ་ནི་བརྙན་རྒྱུ་དུང་ཕྱུར་གྲམ་སྟར་རྣམ་པའི་རྩིས་རྒྱག་བརྙན་ལེན་འཕྲུལ་ཆས་ཡིན་པ་དང་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་སྒྲིག་ཆས་དེས་དགོ་དམརའི་འགུལ་སྐྱོད་རྗེས་ཤུལ་ལ་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱེད་པའི་ཐད་ནུས་པ་གལ་ཆེན་ཐོན་གྱི་ཡོད་ཅེས་བཤད་པ་རེད། གཞན་ཡང་ཟླ་6པ་ནས་ཟླ་8པའི་བར་ནི་དགོ་དམརས་ལུ་གུ་སྐྱེ་བའི་དུས་ཚིགས་ཡིན་པས་དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་ལུ་གུ་སྐྱེ་བའི་གནས་ཚུལ་ཁོང་དུ་ཆུད་ཐུབ་པ་མ་ཟད། ཕྲུ་གུ་སྐྱེ་དཀའ་བའི་གནས་ཚུལ་འཕྲད་སྐབས་རོགས་སྐྱོབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།
དེ་རྗེས་ཏང་འཛིན་སྒྲོལ་མས་ཚང་མ་ཁྲིད་དེ་རྒྱང་ལྟ་མཆོད་རྟེན་དུ་འཛེགས་ནས་རྒྱང་ཤེལ་ལ་བརྟེན་ནས་དགོ་དམར་རེ་རེ་ཐག་ཉེ་རུ་བཏང་སྟེ་ཚང་མས་རྒྱང་རིང་དང་ཐག་ཉེ་བའི་སྒོ་ནས་དགོ་དམརའི་འགུལ་སྐྱོད་གནས་ཚུལ་དང་འཚོ་སྡོད་ཁོར་ཡུག་ལ་ལྟ་ཞིབ་བྱེད་དུ་བཅུག་པ་རེད།
མཚོ་སྔོན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གསར་གཏོད་བྱས་པ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྣོད་བཅུད་ཡུལ་སྐོར་བྱ་ཡུལ་མཚོ་སྔོན་པོའི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་གསར་གཏོད་བྱས་པའི་འཐབ་ཇུས་ཀྱི་གོ་སྐབས་ཉིས་བརྩེགས་འོག་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་དང་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དོ་སྙོམས་ས་ཆ་གནད་ལ་འཁེལ་བར་བརྟེན་དཔལ་དགེ་གྲོང་རྡལ་ལ་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་ནས“གསར་པའི”ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གོ་སྐབས་སླར་ཡང་འཕྲད་པ་རེད།
“སྲུང་སྐྱོབ”དང“འཕེལ་རྒྱས”ཞེས་པའི་གནད་ཚིག་གཉིས་ལ་དམིགས་ནས་དཔལ་དགེ་གྲོང་རྡལ་གྱིས“གཙོད་གྲོང་རྡལ་ཆུང་ངུ་”བསྐྲུན་རྒྱུ་གོ་སྐབས་སུ་བྱས་ཏེ་སྔ་རྗེས་སུ་སྒོར་ཁྲི་2500བཏང་ནས་དགོ་དམར་ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་ཁང་དང་། རྒྱང་ལྟ་མཆོད་རྟེན་། བཙོག་ཆུ་གཙང་སེལ་ས་ཚིགས། པར་ལེན་བར་ཁྱམས་རིང་པོ། མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱི་ར་སྐོར་སོགས་སྒྲིག་བཀོད་བསྐྲུན་ནས་རང་བྱུང་སློབ་གསོ་གཏིང་ཟབ་ངང་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་རེད།
མཚོ་སྔོན་མཚེའུ་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གི་སྣོད་བཅུད་ཡུལ་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་ཆགས་སྟངས་ཁྲོད་ཀྱི་འགག་རྩའི་ལྷུ་ཚིགས་ཤིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས་ཁྱད་ལྡན་རང་བྱུང་ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་དྲིལ་བསྒྲགས་སློབ་གསོའི་ས་ཚིགས་ཀྱིས་ཡུལ་སྐོར་བའི་ཉམས་ལེན་དང་། རང་བྱུང་སློབ་གསོ། སྣོད་བཅུད་ཉམས་ལེན་སོགས་ཐད་འཚོལ་ཞིབ་མང་པོ་བྱས་ཡོད་ཅེས་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་རེད། “རང་བྱུང་ཞིབ་འཇུག་དང་ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་དྲིལ་བསྒྲགས་སློབ་གསོའི་ས་ཚིགས་ཀྱིས་ཡུལ་སྐོར་བའི་ཉམས་ལེན་དང་། རང་བྱུང་སློབ་གསོ། སྣོད་བཅུད་ཉམས་ལེན་སོགས་ཀྱི་ཐད་འཚོལ་ཞིབ་མང་པོ་བྱས་ཡོད།
སྣོད་བཅུད་ཞིབ་འཇུག་སློབ་སྦྱོང་དང་ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་དྲིལ་བསྒྲགས་སློབ་གསོ་སྤེལ་བའི་རྨང་གཞི་ནི་དགོ་དམར་སྲུང་སྐྱོང་ལ་ཐོབ་པའི་ཕན་འབྲས་ཡིན། དགོ་དམར་ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་ཞིབ་འཇུག་རྟེན་གཞིར་འཚམས་འདྲིར་ཕེབས་མཁན་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་ངང་ཡོང་ནས་བློ་ཡིད་ཚིམས་པའི་ངང་ཕྱིར་ལོག་བྱས་པ་དང་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་གི་འདུ་ཤེས་དེ་མི་དེ་བས་མང་བའི་སེམས་ཀྱི་གཏིང་དུ་རྩ་བ་ཚུགས་ཡོད།
ཀྲའོ་ཏེན་ཀྲིས“སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་དང་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་ཤུགས་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་ཆབས་ཅིག་སྲུང་སྐྱོང་འདུ་ཤེས་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ནས་འབྲོག་པ་དང་དགོ་དམར་དང་། སྒོ་ཕྱུགས་དང་དགོ་དམར་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་བྱས་པ་མ་ཟད། སྣོད་བཅུད་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་པས་དགོ་དམར་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུར་ནུས་པ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཐོན་ཡོད”ཅེས་དགའ་ཚོར་ཆེན་པོས་བཤད།
རྐང་ཚ་རྫོང་གིས་ཆུ་བོ་(མཚེའུ)རིང་ལུགས་དང་ནགས་(རྩྭ་)རིང་ལུགས་དང་སྣོད་བཅུད་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོབ་པའི་སྐོར་སྲུང་ལམ་ལུགས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་སྣོད་བཅུད་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོབ་པའི་དཔུང་ཁག་འཛུགས་པ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་ནས་དགོ་དམར་སོགས་སྐྱེ་དངོས་རིགས་དང་དེའི་འཚོ་སྡོད་ཁུལ་ལ་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་དང་སྐོར་སྲུང་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་པ་དང་ལྷག་པར་དུ་བདག་ཏུ་མ་བཟུང་བའི་སྲོག་ཆགས་དགུན་སྒྲོལ་ས་དང་། སྐྱེ་འཕེལ་ས། གནས་སྤོ་མཚམས་འཇོག་ས་བཅས་ལ་སྐོར་སྲུང་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ཡོད་པ་རེད། ལོ་ལྟར་རྩྭ་སྐམ་དུས་རྐང་ཚ་རྫོང་གིས་ད་དུང་རྫོང་རིམ་པ་ནས་མ་དངུལ་ཁག་གཅིག་བཏོན་ནས་གཟན་ཆག་དང་རྩྭ་རྒྱུ་ངེས་ཅན་ཞིག་ཉོ་སྒྲུབ་བྱེད་པ་དང་འབྲེལ་གཏན་འཇགས་ས་ཁོངས་སུ་བཏང་ནས་དགོ་དམརའི་དགུན་སྒྲོལ་བཟའ་བཅའི་དགོས་མཁོ་སྐོང་གི་ཡོད་པ་རེད།
དཔལ་དགེ་རྩྭ་ཐང་ཐོག་ནས་ཞིང་ཆེན་དེ་ཡོངས་ཀྱི་དགོ་དམར་སྲུང་སྐྱོང་གྱི“དཔེ་རིས་དཔྱད་ལམ”ལ་བལྟས་ཚེ། ཁྱུ་ཚོགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་པར་300ལྷག་ཙམ་ནས་3400ལྷག་ཙམ་བར་སླར་གསོ་བྱུང་ནས་སྲུང་སྐྱོང་ཐོག་མའི་དུས་ཀྱི་ལྡབ་11ཙམ་ཟིན་ཡོད་པ་རེད།
གྲངས་གཞིའི་འགྱུར་ལྡོག་ལ་འགྱུར་བ་བྱུང་བ་ནི་ཡག་པོ་ཡོང་བའི་གྲུབ་འབྲས་དང་འགྱུར་ལྡོག་ཡོང་བའི་ཐབས་ལམ་རེ་རེ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། སྤུས་ཚད་དང་ཕན་འབྲས་དོན་གཉེར་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཁྲོད་གང་སར་སྣོད་བཅུད་སྔོན་ལ་འཇོག་པ་དང་ལྗང་མདོག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དབྱར་མཚོ་རྒྱས་པ་ལྟར་གྱི་གསོན་ཤུགས་ལྡན་ཡོད། འགྱུར་བ་མེད་པ་འབའ་ཞིག་ནི་བརྟན་སྲུང་གི་ཐོག་མའི་བསམ་འདུན་དེ་ཡིན་པ་དང་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ལམ་བར་དུ་གནས་ཡོད།
ཀྲའོ་ཏེན་ཀྲིས“འཐབ་ཇུས་ཀྱི‘ཁེ་ཕན་’རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཐོབ་པས་དགོ་དམར་སྲུང་སྐྱོང་སྔར་བས་ཚན་རིག་ཅན་དང་ཚད་ལྡན་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་ཡིད་ཆེས་ཡོད། སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་འགྲོ་བ་དང་ཆབས་ཅིག་རྦ་རླབས་དྭངས་བའི་མཚོ་སྔོན་མཚེའུའང་སྔར་བས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པར་འགྱུར་རྒྱུའི་ཡིད་ཆེས་ཡོད”ཅེས་བཤད།
རྩོམ་སྒྲིག་པ། ལྷ་ཆེན་རྒྱལ།
