མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དྲ་བ།
གསར་འགོད་པས་ཉེ་ཆར་ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱས་པར་གཞིགས་ན།ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་ཙོང་ཆུ་རྒྱུག་ཁུལ་གྱི་སྦགས་བཙོག་བཅོས་སྒྲིག་བྱ་སྤྱོད་དམ་འཛིན་བྱ་གཞིར་བྱས་ནས་ས་ཁོངས་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་དང་སྦྲེལ་ཐག་ཧྲིལ་པོའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་ལ་སྤྱི་འདོམས་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་སྤྱི་གླིང་གི་སྔོ་ལྗང་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ཆིང་251.3གསར་སྣོན་བྱས་པ་རེད།
ད་ལོ་ནས་བཟུང་ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་མཐོ་ས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་བླང་བྱ་དང་འཚམ་པའི་ཐོན་ལས་མ་ལག་དང་སྤུས་ལེགས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་གླིང་ཁུལ་མགྱོགས་མྱུར་གཏོད་རྒྱུ་ཚད་བརྒལ་དུ་བྱས་ཏེ་ཐཱན་མེད་པའི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ལག་ལེན་ཐབས་ལམ་འཚོལ་ཞིབ་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས“སྙིགས་རོ་མེད་པའི་གྲོང་ཁྱེར”འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཚོད་ལྟའི་ལས་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོའི་ངང་ལེགས་སྒྲུབ་བྱས་ཏེ་མཐོ་སྒང་གི་སྙིགས་རོ་མེད་པའི་རྣམ་པ་གསུམ་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་གདལ་བཏང་ཡོད།ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཆུ་གྲོན་ཆུང་རྣམ་པའི་གྲོང་ཁྱེར་ཐོག་མ་དེ་བདེ་བླག་ངང་བསྐྲུན་པ་དང་།ནུབ་བྱང་གི་རྒྱལ་ཁབ་སྐྱེད་ཚལ་གྲོང་ཁྱེར་དང་“རྒྱལ་ཁབ་ནགས་ཚལ་གྲོང་ཁྱེར་”ཞེས་པའི་གཟི་བརྗིད་གཉིས་ལྡན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཐོག་མ་དེ་བསྐྲུན་ཡོད།རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་ལྟེ་གནས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བར་སྟོང་འཆར་འགོད་ཚོད་ལྟའི་ལས་དོན་སྔོན་ལ་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ཡོད།
ནུས་རྒྱུ་བསྲི་ཚགས་དང་བཙོག་འབུད་ཉུང་གཏོང་གི་ཟད་གྲོན་ཆུང་དུ་གཏོང་བའི་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཐོབ་པ་དང་།ཏི་ཚ་ཐོན་ཁུངས་ཕྱོགས་བསྡུས་ཚུར་བསྡུ་ཐེངས་གཉིས་པ་སོགས་ནུས་རྒྱུ་གྲོན་ཆུང་དང་ཐཱན་ཉུང་གཏོང་གི་ལག་རྩལ་སྒྱུར་བཀོད་རྣམ་གྲངས་26བདེ་བླག་ངང་ལག་བསྟར་བྱས་ཡོད།ཟི་ལིང་གི་མེ་ཤུགས་གློག་འདོན་དང་ཟི་ལིང་གི་ཚ་གློག་སོགས་ཁེ་ལས་ཀྱི་འཕྲུལ་འཁོར་ཚན་པ་“བསྒྱུར་བཅོས་གསུམ་མཉམ་འགུལ”བྱས་ཡོད།ནུས་ཁུངས་གཙང་མའི་སྤྱི་སྤྱོད་རླངས་འཁོར་100%མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཡོད།གྲོང་ཁུལ་གྱི་དྭངས་གཙང་དྲོད་ལེན་ཚད་98.24%ཟིན་ཡོད།གཞི་ཁྱོན་ལྡན་པའི་བཟོ་ལས་ཀྱི་ནུས་ཁུངས་ཟད་གྲོན་དུས་མཚུངས་ལས་15.7%ཆག་ཡོད།རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ལྗང་མདོག་བཟོ་གྲྭ་22དང་།རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ལྗང་མདོག་གླིང་ཁུལ་4རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལྗང་མདོག་ཇུས་འགོད་ཐོན་རྫས་37རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལྗང་མདོག་མཁོ་སྤྲོད་སྦྲེལ་ཐག་དོ་དམ་ཁེ་ལས་1བཅས་སྐྱེད་སྲིང་བྱས་ཡོད།
ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྱོང་དང་།སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་ཞན་ཆ་གསབ་པ།ཉམས་ཞན་སྟོབས་ཆེར་གཏོང་བའི་ཆེད་དོན་བྱ་སྤྱོད་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་གཏིང་ཟབ་ཏུ་གཏོང་རྒྱུར་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་།ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ལུས་པའི་གཏེར་རིའི་སྐྱེ་ཁམས་སླར་གསོའི་རྣམ་གྲངས་11ལག་བསྟར་བྱས་ནས་མེ་སྲེག་ལུང་ཤུར་དང་ཆུ་གཞོང་སོགས་སྐྱེ་ཁམས་སླར་གསོ་བཅོས་སྐྱོང་ལས་གྲྭ་8ལ་སྤུས་ལེགས་སྒོ་ནས་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་རེད།ཙོང་ཆུ་འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་རི་ཆུ་ནགས་ཞིང་མཚེའུ་རྩྭ་བྱེ་མ་བཅས་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་སྲུང་སྐྱོབ་དང་བཅོས་སྐྱོང་ལས་གཞི་ལས་འགོ་རྩོམ་དགོས།
ཁོར་ཡུག་མཁའ་རླུང་གི་སྤུས་ཚད་བརྟན་པོའི་ངང་ལེགས་སུ་ཕྱིན་པ་དང་གྲོང་ཁུལ་གྱི་རྡོ་སོལ་སོལ་རླངས་སུ་བསྒྱུར་བ་དེ་བྱང་ཕྱོགས་གྲོང་ཁྱེར་ཁྲོད་སྔོན་ལ་གཙང་སེལ་ཐུབ་ནས་མང་ཚོགས་དུད་ཚང་ཁྲི་4.2ལ་ཕན་པ་ཐོབ་པ་བྱས་ཡོད།མཁའ་རླུང་གི་སྤུས་ཚད་ལེགས་ཚད་92.6%བར་མཐོ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་མཁའ་རླུང་གི་སྤུས་ཚད་དེ་ནུབ་བྱང་ཞིང་ཆེན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མདུན་གྲལ་དུ་བརྟན་པོའི་ངང་གནས་ཡོད་པ་རེད།ཆུ་ཁོངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བཅོས་སྐྱོང་གི་སྤུས་ཚད་དང་ཕན་འབྲས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས།ཙོང་ཆུའི་ཆུའི་སྤུས་ཚད་འགག་སྒྲོལ་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བ་དང་།གཙང་པོར་འཛུལ་བའི་ཆུ་འབུད་མདོ་447བཅོས་སྒྲིག་བྱས་པ།ཆུ་འབུད་མདོང་ལམ་འཚོལ་ཞིབ་ཚད་ལེན་དང་དེ་བཞིན་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མདོང་ལམ་དྲ་བའི“པར་རིས་གཅིག”གི་རྣམ་གྲངས་ལག་བསྟར་བྱས་པ།གྲོང་ཁུལ་གཙོ་བོའི་སྤྱི་ལེ་1897གྱི་ཆུ་འབུད་མདོང་ལམ་འཚོལ་ཞིབ་དང་དེ་བཞིན་སྤྱི་ལེ་161གི་ཆུ་འབུད་མདོང་ལམ་ནང་ཁུལ་དུ་ཞིབ་དཔྱད་ཚད་ལེན་བྱས་པ་བཅས་རེད།ཟ་ཁང་གི་གད་སྙིགས་གཙང་སེལ་རྣམ་གྲངས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྤྱོད་འགོ་ཚུགས་པ་དང་།འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་མེར་བསྲེགས་ནས་གློག་གཏོང་བའི་རྣམ་གྲངས་དྲ་སྦྲེལ་ཐུབ་ནས་གློག་གཏོང་ཐུབ་པ།ཟི་ལིང་གི་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་མེར་བསྲེགས་ནས་གློག་གཏོང་བའི་དུས་རབས་སུ་སླེབས་ཡོད་པ་རེད།བཟོ་ལས་ཀྱི་སྲ་གཟུགས་ཟོག་རོ་བེད་སྤྱོད་དང་གཙང་བཅོས་བྱེད་ཚད་92%ཟིན་ཡོད།
གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སྡོད་མལ་ཁོར་ཡུག་མངོན་གསལ་དོད་པོས་ལེགས་སུ་ཕྱིན་པ་དང་།གྲོང་གསེབ་ཀྱི་དུད་ཚང་གི་གསང་སྤྱོད་ཁྲི་8.2ལྷག་ཙམ་གསར་དུ་བསྐྲུན།གྲོང་ཁྱེར་ཡོངས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་གསང་སྤྱོད་ཁྱབ་ཚད་92%ཡན་ཟིན་ཡོད།སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོ་917ལ་གད་སྙིགས་བསྡུ་རུབ་དང་གཙང་སེལ་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པ་བྱས་ཡོད།སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོ་201ལ་བཙོག་ཆུ་གཙང་སེལ་མངོན་འགྱུར་བྱས་ཡོད།
ལོ་ཙཱ་བ། ལྷ་ཆེན་རྒྱལ།
རྩོམ་སྒྲིག་པ། ལྷ་ཆེན་རྒྱལ།
