མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དྲ་བ།
སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་དུས་རབས་གསར་པའི་གྲོང་གསེབ་དར་སྤེལ་གཏོང་བར་ཁྱད་ལྡན་ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་དང་གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་གཉིས་ལེགས་པོར་གཉེར་དགོས་པ་ནན་གྱིས་བསྟན། ད་ལོར། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་ཁྲོམ་རའི་བྲིན་ཚད་ཧ་ཅང་ལེགས་པ་དང་། ས་གནས་སོ་སོས་ཡུལ་བབ་དང་བསྟུན་པ་དང་བབ་བསྟུན་སྣེ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ། ཞིང་ལས་དང་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་ཡོང་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཞིང་། ཐོན་རྫས་གསར་པ་དང་ཞབས་ཞུ་ལེགས་པོ་སྔར་ལས་མང་པོ་སྤྱད་དེ། ཡུལ་སྐོར་བ་གྲོང་གསེབ་ཏུ་སྡོད་དུ་འཇུག་པ་དང་། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་ལ་བརྟེན་ནས་གྲོང་གསེབ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུར་རམ་འདེགས་བྱས།
མིག་སྔར། ཀུའེ་ཀྲོའུ་ལི་ཕིན་རྫོང་ཀྲའོ་ཞིན་ཏུང་ཀྲའེ་ཡིས“སྡེ་བའི་གླུ་གཞས”འགྲན་བསྡུར་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ཏུང་རིགས་ཀྱི་གཞས་ཆེན་དང་པི་ཝང་སོགས་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་གླུ་གཞས་རེ་རེ་བཞིན་འཁྲབ་སྟོན་བྱས་ཏེ། ཡུལ་སྐོར་བར་མི་རིགས་རིག་གནས་ཀྱི་སྟོན་མོ་གྱ་ནོམ་པ་ཞིག་བཤམས།
ད་ལོའི་ཟླ3པར། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་ཀྲའོ་ཞིན་ཏུང་ཀྲའེ་རུ་རྟོག་ཞིབ་གནང་བར་ཕེབས། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཡིས་སྡེ་བའི་ལམ་བུ་བརྒྱུད་དེ་ཏུང་ཀྲེའི་རྣམ་པ་དང་ཡུལ་སྐོར་ཚོང་ཁང་ལ་གཟིགས་ཞིབ་གནང་བ་མ་ཟད། ཚོང་བདག་དང་ཡུལ་སྐོར་བ། སྡེ་མི་བཅས་དང་གླེང་མོལ་གནང་། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཡིས་ད་ལྟ་ཡུལ་སྐོར་ནི་ཐོན་ལས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་ཧ་ཅང་འདུ་འཛི་ཆེ་ལ། མི་རིགས་ས་ཁུལ་གྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་རིག་གནས་སོར་འཇོག་བྱས་ཏེ། ཡུལ་སྐོར་ཁྲོད་དུ་དེའི་གཟི་མདངས་མངོན་དགོས་པ་བསྟན།
ད་ལོའི་དབྱར་ཁ། ཀྲའོ་ཞིན་ཏུང་ཀྲའེ་ཡིས་གཟུགས་འདས་ཤུལ་བཞག་རིག་གནས་ཉམས་ལེན་དང་ཞིབ་འཇུག་སློབ་སྦྱོང་གི་རྣམ་གྲངས30ལྷག་བཏོད་ཏེ། བཟའ་བཏུང་དང་སྡོད་ཁང་། “ས་གནས་ཐོན་རྫས”བཅས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས། ཞིང་ཁ་རུ་ཡུལ་སྐོར་པས་པར་ལེན་ས་དང་འཚིག་ཇ་ཁང་སོགས་ལས་རྣམ་གསར་པ་སྐོར་ཞིག་ཡོད།
ཀུའེ་ཀྲོའུ་ཞིང་ཆེན་ལི་ཕིན་རྫོང་ཀྲའོ་ཞིན་གྲོང་རྡལ་གྱི་འགོ་གཙོ་ཝང་ཀྲའོ་ཀང་གིས་བཤད་རྒྱུར།
ང་ཚོས་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅིའི་མངག་བཅོལ་ཟབ་མོ་བློ་ལ་བརྟན་པོར་བཟུང་ནས། ཏུང་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ཉམས་ལེན་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པའི་རྣམ་གྲངས་སྔོག་འདོན་བྱས་ཏེ། གཟུགས་འདས་ཤུལ་བཞག་རིག་གནས་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་དང་རྨོ་ཞིང་སློབ་གྲྭ་སོགས་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་དང་། རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་དམ་འཛིན་གྱིས་མཐའ་འཁོར་གྱི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ། མཛེས་སྡུག་གི་གྲོང་གསེབ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་།
རང་རྒྱལ་ནི་ཞིང་ལས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པས། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་མདུན་ལམ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡོད། ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ཚུན་ལ། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ཡང་དང་བསྐྱར་དུ་ཞིང་སྡེ་རུ་རྟོག་ཞིབ་གནང་སྟེ། ཡུལ་མི་ཚོ་དང་མཉམ་དུ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་བུ་འཚོལ་ཞིབ་དང་དར་རྒྱས་ཀྱི་སྐོར་གླེང་མོལ་བྱས། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཡིས་གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་ཡུལ་བབ་དང་བསྟུན་པ་དང་བབ་བསྟུན་སྣེ་ཁྲིད་བྱ་དགོས་པ་ནན་གྱིས་བསྟན། ཁོང་གིས་ས་གནས་སོ་སོས་གསར་བརྗེའི་རིག་གནས་ཐོན་ཁུངས་དང་ལྗང་མདོག་སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ཁུངས། མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ལྡན་རིག་གནས་སོགས་ཐུན་མིན་གྱི་དགེ་མཚན་ལ་བརྟེན་ནས། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས་པའི་སྐུལ་ལྕག་གནང་།
ད་ལོར་ཀྲུང་དབྱང་གི་ཡིག་ཆ་དང་པོའི་ནང་། གྲོང་གསེབ་རིག་གནས་དང་ཡུལ་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་ཁྱད་ལྡན་ཅན་དང་སྤུས་ལེགས་ཅན། ཚད་ལྡན་ཅན་བཅས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས་པའི་བླང་བྱ་བཏོན། ད་ལོའི་དུས་ཚིགས་དང་པོར། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་སྣེ་ལེན་ཚད་བསྡོམས་པས་མི་ཐེངས་དུང་ཕྱུར་བདུན་ས་ཡ་བདུན་ཡོད་པ་དང་། སྤྱིའི་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲག་ཁྲིག་བཞི་ཐེར་ཆེན་གཅིག་ཐེར་འབུམ་གཉིས་ཡོད། དེའི་རྗེས་ཀྱི་“ལྔ་གཅིག་”དང་ལྔ་བའི་ཚེས་ལྔའི་གུང་གསེང་སྐབས་སུ། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་ཧ་ཅང་ལེགས་པ་ནི་གུང་གསེང་སྐབས་ཀྱི་འཛད་སྤྱོད་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། ས་གནས་སོ་སོས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གོ་སྐབས་དམ་འཛིན་བྱས་ཏེ། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་གྱི་རྣམ་པ་གསར་གཏོད་དང་ཐོན་རྫས་རིམ་སྤར། ཞབས་ཞུ་ལེགས་བསྒྱུར་བཅས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་།
དགེ་མཚན་ཐོན་ལས་མཉམ་འགུལ་དང་། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་ལ་ནུས་ཤུགས་བསྩལ། ཆི་ཐའེ་རྫོང་ནི་ཞིན་ཅང་གི་འབྲུ་རིགས་ཐོན་སྐྱེད་རྟེན་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། ཟླ8བརྒྱད་པར། ས་དེའི་མུའུ་ཁྲི་ཡོད་པའི་གྲོ་ཞིང་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་དུ་སྨིན་ནས། གསེར་མདོག་གི་གྲོ་སྙེའི་རླབས་ཕྲེང་དང་རྒྱང་རིང་གི་ནགས་མཚོ་གཉིས་ཕན་ཚུན་མཉམ་དུ་འདྲེས་ཡོད་པ་དང་གཉིས་སུ་མ་མཆིས་ལ། ཡུལ་སྐོར་བ་མང་པོ་དེར་ཡོང་ནས་འདྲ་པར་བླངས་པ་རེད། ས་དེསAརིམ་པའི་ཡུལ་སྐོར་ལྗོངས་ཁུལ་དང་ཞིང་ལས་ལྟ་སྐོར་དཔེ་སྟོན་ས་ཚིགས་སོགས་གཅིག་ཏུ་སྦྲེལ་ཡོད་པས། སྡེ་བ་རེར་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།
ཞིན་ཅང་ཆི་ཐའེ་རྫོང་རིག་གནས་ལུས་རྩལ་རྒྱང་སྒྲོག་བརྙན་འཕྲིན་དང་ཡུལ་སྐོར་ཅུའུ་ཡི་ཅུའུ་ཀྲང་། ལི་ཞའོ་ཧུང་གིས་བཤད་རྒྱུར། རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ཁུངས་ལ་བརྟེན་ནས་སྐུ་མགྲོན་མང་པོ་བཀུག་པ་དང་། གྲོང་གསེབ་ཉམས་ལེན་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུལ་སྐོར་བ་ཞིང་སྡེ་རུ་སྡོད་དུ་བཅུག འདི་ལྟ་བུའི་ཐབས་ལམ་བརྒྱུད། ལྗོངས་ཁུལ་གྱི་འགྲུལ་བཞུད་ཚད་དེ་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་འགྲུལ་བཞུད་ཚད་དུ་བསྒྱུར་ཏེ། ཡུལ་སྐོར་བར་གྲོང་གསེབ་ཏུ་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་དང་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ལ་རོལ་མྱོང་བྱེད་དུ་བཅུག་པ་མ་ཟད། ས་གནས་དེ་རུ་འཛད་སྤྱོད་བྱེད་དུ་བཅུག
སྣ་མང་རིན་ཐང་སྔོག་འདོན་གྱིས་ཐོན་ལས་གསར་པ་དང་ལས་རྣམ་གསར་པ་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་དགོས། ཧུའུ་པེ་ལི་ཁྲོན་ཝུའུ་ལིན་རི་ཁུལ་དུ་ཆགས་ཤིང་། དབྱར་ཁར་ཆ་སྙོམས་དྲོད་ཚད་ཧ་ལམ་ཏུའུ22ཡོད། ས་གནས་ཀྱིས་གྲོང་གསེབ་ཚ་གཡོལ་ཡུལ་སྐོར་དང་གྲོང་གསེབ་ཁམས་གསོའི་ཡུལ་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་བཏང་ནས། ཇ་དང་ཡུལ་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་དང་། སྨན་དང་ཡུལ་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་འཚོལ་ཞིབ་ཀྱིས་ཞིང་སྡེའི་དམངས་ཕྱུག་ཐོན་ལས་མ་ལག་བཙུགས། ད་ལོའི་ཚུན་ལ། ལི་ཁྲོན་གྱི་གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་གྱིས་ཡུལ་སྐོར་བ་མི་ཐེངས་ས་ཡ་ལྔ་འབུམ་བཞི་ལྷག་སྣེ་ལེན་བྱས་པ་དང་། མི་ཆིག་འབུམ་ལས་ཞུགས་བྱེད་པར་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས།
ཡུལ་སྐོར་པ་ཞུང་ཡེན་ཙི་ཡིས་བཤད་རྒྱུར། ཧ་ཅང་བསིལ་མོ་རེད། མཁའ་དབུགས་གསར་བ་འབྱིན་རྔུབ་བྱེད་ཐུབ། ཟས་རིགས་ཀྱང་ཞིམ་པོ་འདུག ཚང་མ་ལྷད་མེད་ཡིན་པས། གྲོང་གསེབ་འཚོ་བ་འདི་ལྟ་བུར་རོལ་མྱོང་བྱས་ན་ཤིན་ཏུ་སྐྱིད།
ཧུའུ་པེ་ཞིང་ཆེན་ལི་ཁྲོན་གྲོང་ཁྱེར་ཞིང་ལས་ཞིང་སྡེ་ཅུའུ་ཡི་ཅུའུ་ཀྲང་། ཡུས་ཐེན་ཝུའེ་ཡིས་བཤད་རྒྱུར། ང་ཚོས་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཐོན་ཁུངས་ལ་རྐང་ཚུགས་ཏེ། ཞིང་ལས་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུལ་སྐོར་སྐུལ་བ་དང་ཡུལ་སྐོར་ལ་བརྟེན་ནས་ཞིང་ལས་དར་རྒྱས་སུ་གཏོང་བ། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་གྱི་གནས་ཡུལ་ལེགས་པོ་སྐོར་ཞིག་བསྐྲུན་ནས། རྒྱ་ཆེའི་ཞིང་པར་ཐོན་ལས་འཕར་བའི་ཁེ་ཕན་དེ་བས་མང་པོ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་དུ་བཅུག་ནས། གྲོང་གསེབ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དར་རྒྱས་སུ་གཏོང་བར་རམ་འདེགས་བྱེད་དགོས།
རང་བྱུང་མཛེས་པ་ནས་ཞིང་སྡེའི་འཚོ་བའི་བར་དང་། ཚན་རིག་ཁྱབ་གདལ་ཞིབ་སྦྱོང་ནས་བདེ་ཐང་སྤྲོ་གསེང་བར། ད་ལྟ། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་རྫས་སྔར་བས་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས་སུ་འགྲོ་བཞིན་འདུག “སྡེ་བའི་དགོང་ཚོགས”དང་། “སྡེ་བའི་རྐང་དྲུག་འགྲན་སྡུར”“སྡེ་བའི་ཟློས་གར། ”“སྡེ་བའི་འཚིག་ཇ་ཁང”སོགས་“སྡེ་བ་རྟགས་ཅན”གྱི་ཟོང་རྟགས་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་འདི་ཞིང་པའི་འབབ་འཕར་ཕྱུག་འགྱུར་གྱི་གསེར་གྱི་ལྡེ་མིག་ལྟ་བུར་གྱུར།
ཧེ་ལུང་ཅང་ཞིང་ཆེན་མའོ་ཧི་གྲོང་ཁྱེར་པའེ་ཅི་སྡེ་བའི་སྡེ་མི། ཧྲི་རུའེ་ཅོན་གྱིས་བཤད་རྒྱུར། 2023ལོའི་ཟླ9པར། སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ང་ཚོའི་སྡེ་བར་ཕེབས་ནས་ང་ཚོར་པའེ་ཅི་སྡེ་བའི་མདུན་ལྗོངས་ཤིན་ཏུ་བཟང་ཞེས་སྐུལ་ལྕག་གནང་། ད་ལྟ་ང་ཚོའི་ལོ་ཧྲིལ་བོར་འགྲུལ་རྒྱུན་མང་ལ། སྡེ་བའི་ལྗོངས་ཁུལ་དང་ལས་རྣམ་ཡང་དེ་བས་ཇེ་མང་དུ་ཕྱིན། ངེད་ཚང་གི་མངག་ཐོ་ཡང་རྒྱལ་སྟོན་དུས་ཆེན་བར་ཐོ་འགོད་བྱས་ཡོད། སྔོ་ལྗང་གི་རི་ཀླུང་དང་གངས་འཁྱགས་སྲུང་སྐྱོང་བྱས་ན། འཚོ་བ་ཇེ་རྒྱས་ཇེ་ལེགས་སུ་འགྲོ་བར་ང་ལ་ཡིད་ཆེས་ཡོད།
2024ལོའི་ལོ་མཇུག་བར། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཡུལ་ཚོ་དང་གྲོང་རྡལ3ཁྲི་ལྷག་དང་སྒྲིག་གཞི་ཚང་བའི་སྡེ་བ་ལྔ་འབུམ་ལྷག་ཚང་མར་ཨར་འདམ་གྱི་ལམ་ལས་ནས་རླུང་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ལ། ཞིང་སྡེའི་རང་འབབ་ཆུའི་ཁྱབ་གདལ་ཚད94%སླེབས་ཤིང་། འཕྲོད་བསྟེན་དང་སྤྱོད་ཁང་གི་ཁྱབ་གདལ་ཚད75%ཡས་མས་སུ་སླེབས། གྲངས་འཛིན་རྨང་གཞིའི་འཛུག་སྐྲུན་གསར་པ་ཞིང་སྡེ་རུ་བཀོད་སྒྲིག་ཚད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། སྦྲེལ་དྲ་དང་སྤོ་འགུལ་གཏོང་སྤྲོད་སོགས་ཀྱི་ལག་རྩལ་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་སྤྱོད་པ། གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་གྱི་སྐྱིད་སྣང་དང་སྟབས་བདེ་རང་བཞིན་སྔར་བས་ཆེ་རུ་ཕྱིན། ད་ལྟ། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་གྱི་གཙོ་གནད་སྡེ་བ་དང་གཙོ་གནད་གྲོང་རྡལ་གྱི་གྲངས་འབོར་སོ་སོར1399དང198ལ་སླེབས་ནས། གྲོང་གསེབ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་དར་སྤེལ་ལ་གསོན་ཤུགས་གསར་པ་བསྩལ།
