མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དྲ་བ།
ཡུལ་སྐོར་གྱི་དོན་སྙིང་ཅི་ཞིག་ཡིན།མཛེས་ལྗོངས་ཤིག་འཕྲད་པ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་ལ་རོལ་བའམ་ཡང་ན་ཟས་མཆོག་ཅིག་ལ་རོལ་མྱོང་བྱས་པ་དེ་མིན་ནམ།ཡང་ན་གཞན་དག
ཡུལ་སྐོར་དུ་བསྐྱོད་སྐབས་མཚོ་སྔོན་དང་འཕྲད་སྐབས་ནམ་མཁའི་མདོག་རྣམ་པར་བཀྲ་བའི་མཚོ་སྔོན་པོར་འཆམ་འཆམ་བྱེད་སྐབས་འོད་ཆེམ་ཆེམ་དུ་འཕྲོ་བ་དང་རྦ་རླབས་འཕྱུར་བཞིན་ཡོད།ཡུལ་ཤུལ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དང་མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དུ་མི་རིགས་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཡིད་དབང་འཕྲོག་ཤུགས་ཉམས་སུ་མྱོང་བར་བསྐྱོད་པ།མདོ་ལ་རི་བོར་རི་ཀླུང་གི་མཛེས་ལྗོངས་དང་ནགས་ཤིང་འདབ་ཆགས་དང་གཅན་གཟན་ལ་ལྟ་བ་སོགས་ཡུལ་སྐོར་གྱི་དོན་སྙིང་ལ་ལན་ཡོད་པ་ལྟར་སྣང་།དེ་ནི་ལུས་སེམས་ལྷོད་གཡེང་དང་སེམས་ལ་ཐུག་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་མྱོང་ཚོར་ཞིག་རེད།
རང་རྒྱལ་གྱི་སྣོད་བཅུད་སྲུང་ཡོལ་དང་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ཁུངས་གཅིག་སྡུད་ཁུལ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པའི་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱིས་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྣོད་བཅུད་ཡུལ་སྐོར་དམིགས་ས་གཏོད་རྒྱུ་དམིགས་ཚད་དུ་བྱས་ཏེ་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་བ་དང་།ཞབས་ཞུའི་སྤུས་ཚད་ལེགས་སུ་གཏོང་བ།སྲིད་ཇུས་མ་ལག་གསར་གཏོད་དང་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་བ་སོགས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་བརྒྱུད་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་མཆོང་སྐྱོད་ལྟ་བུའི་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་རེད།དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཞན་ཆ་གསབ་པ་དང་།བཅོས་སྒྲིག་ཤུགས་ཆེན་བྱེད་པ།ལས་རྣམ་རྒྱ་ཆེར་གཏོང་བ།ཞབས་ཞུ་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་བཅས་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་ཡུལ་སྐོར་གྱི་སྤུས་ཚད་དང་ཕན་འབྲས་ཆེ་རུ་འགྲོ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།ཡུལ་སྐོར་ཐོན་རྫས་མཁོ་སྤྲོད་རྒྱུན་མཐུད་ངང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་།ཐོན་ལས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་བ་དང་རིམ་སྤོར་ལ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ།རིག་གནས་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུལ་སྐོར་དང་ཡུལ་སྐོར་ལ་བརྟེན་ནས་རྩོམ་ཡིག་མངོན་པ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱེད་པ།“དྲ་སྦྲེལ་དང་ཡུལ་སྐོར་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི”ལས་རྣམ་གསར་པ་འཕེལ་རྒྱས་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་བ།རྒྱལ་སྤྱིའི་སྣོད་བཅུད་ཡུལ་སྐོར་དམིགས་ས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་བྱེད་དགོས།
རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་གླེང་མང་བའི་གནད་དོན་གསར་པ་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་པ།
འཛད་སྤྱོད་དར་རྒྱས་བྱུང་བ་དང་ཡུལ་སྐོར་བ་མང་དུ་ཕྱིན་ནས་མཚོ་སྔོན་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་གྱིས་ཁྱད་ལྡན་བྱེད་སྒོ་རབ་དང་རིམ་པ་ཇུས་འགོད་ཞིབ་ཚགས་བྱས་ཏེ་ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་གསོན་ཤུགས་ཀྱིས་ཁེངས་པའི་ཉམས་ལེན་རྣམ་པའི་མཉམ་འདྲེས་འཛད་སྤྱོད་ཀྱི་གླེང་མང་བའི་གསར་པ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་བཏོད་ཡོད།
དུ་བའི་མེ་ལྕེ་རིག་གནས་ཀྱི་བྲོ་བ་དང་འཕྲད་ཚེ་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་མྱོང་ཚོར་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་དམ།མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་གྲོང་བྱང་ཆུས་ཀྱི་གཟིག་ཁྲོམ་གཞུང་·ཤིས་ཧའེ་ལམ་གྱི་ཞིམ་ཟས་ཁྲོམ་གཞུང་དུ་སྐྱོད་སྐབས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་དམིགས་བསལ་གྱི་རྩ་ཆེའི་སྲོག་ཆགས་ཏེ།རིག་གནས་ཀྱི་གཞི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གསའ་དེ་ཁྲོམ་གཞུང་གི་ཕྱོགས་གང་སར་ཁྱབ་པ་དང་།“གངས་རིའི་རྒྱལ་པོ”ཡིས་ཞིམ་ཟས་མང་པོ་འདུས་པའི་གཟིག་ཁྲོམ་གཞུང་འབུར་དུ་ཐོན་ནས་སྐབས་ཤིག་རིང་ཟི་ལིང་གི་འཁྲུག་ཆ་དོད་ཤོས་ཀྱི་མཚན་ཁྲོམ་དུ་གྱུར་ཡོད།
ས་སྲོས་ཀྱི་མདོག་རིམ་བཞིན་ཟབ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དང་ཚོན་ཁྲ་ཅན་གྱི་གློག་སྒྲོན་གྱི་འོད་མདངས་རབ་ཏུ་འཕྲོ་བ་དང་ཡུལ་སྐོར་བ་གསུམ་ནས་ལྔ་ཙམ་ཁྱུ་བྱས་ནས་དགའ་སྤྲོའི་དགོད་སྒྲས་ཁེངས།ཚོང་བཤམས་ས་དང་ཚོང་ཁང་ཆུང་ཆུང་196གིས་རིང་ཚད་ལ་སྨི་694ཡོད་པའི་སྲང་ལམ་འདིའི་ནང་དུ་ཟས་ཞིམ་སྣ་ཚོགས་གཡོས་སྦྱོར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་།མི་དཀྱུས་མའི་སེམས་ལ་སེམས་གསོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།ཁྲོམ་འདོན་མཁན་བྲེལ་བ་ཆེ་བས་འགོལ་ཐབས་མེད་པ་དང་།བརྔོས་ཀྱི་སྒྲ་གཅིག་འཇགས་གཅིག་ལངས་ཡིན་པས་དྲི་ཞིམ་ཕྱོགས་བཞིར་འཐུལ།“མཚོ་སྔོན་གྱིས་ང་ཚོར་སྤྲོ་སྣང་ཆེན་པོ་སྐྱེས་ཀྱི་ཡོད།དེ་གར་ཞོ་དང་ལུག་ཤ་བསྲེགས་མ་སོགས་ཁྱད་ལྡན་ཟས་ཞིམ་མྱོང་རོལ་བྱས་པ་མ་ཟད།ད་དུང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཡུལ་སྐོར་འཁྲབ་སྟོན་ཡང་བྱས་པས་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱུང”ཅེས་ཧུའུ་ནན་ཁྲང་ཧྲ་ནས་ཡོང་བའི་ཡུལ་སྐོར་བ་ཝང་ཝུའེ་ཡིས་བཤད།
དམངས་སྲོལ་ཡུལ་སྐོར་གྱི་དགའ་སྤྲོའི་རྣམ་པས་ལོ་ངོ་སྟོང་གི་ལོ་རྒྱུས་གཏམ་རྒྱུད་འཁྲབ་སྟོན་བྱས་པ་དང་།སྤྲོ་སེམས་རབ་ཏུ་འཁོལ་བའི་དེང་རབས་དར་སྲོལ་གྱི་གླུ་གར་གྱིས་ལྟད་མོ་བ་རྣམས་ཀྱང་དེའི་ནང་ཞུགས་ནས་མཉམ་དུ་གཡོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་།ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་མཚོ་སྔོན་ས་གནས་ཀྱི་གཞས་མ་གཏམ་འཁྲབ་སྟོན་གྱིས་མི་རྣམས་ལ་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་ཡིད་དབང་འཕྲོག་ཤུགས་ཉམས་སུ་མྱོང་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད།
མཚོ་སྔོན་གྱིས“ཞིང་ལས་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཚོང་པ”མཉམ་འདྲེས་བྱ་རྒྱུ་དམ་འཛིན་བྱ་གཞིར་བྱས་ནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ཁུངས་སྣ་མང་ཅན་དང་སྤུས་ཚད་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་རིམ་སྤོར་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་རེད།འདི་ལོའི་དཔྱིད་དུས་སུ་ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པའི་དཔྱིད་དུས་ཀྱི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་ལམ་ཐིག་བཞི་སྟེ།“ཁམ་བུའི་མེ་ཏོག་དང་ཆར་པའི་དམངས་སྲོལ་ཡུལ་སྐོར”དང་།“རྨ་ཆུ་སྔོ་ཐིང་ངེར་སྐྱོད་པའི་ཡུལ་སྐོར”“འོད་ཆེམ་དུ་འཕྲོ་བའི་མཚེའུ་ཡི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་ཡུལ་སྐོར”“གནས་མཆོག་ཉི་མ་ཤར་བའི་ལི་མེ་ཏོག་གངས་མཚོར་ཡུལ་སྐོར་བྱེད”ཅེས་པ་བཅས་ཀྱི་རང་བྱུང་མཛེས་ལྗོངས་དང་།ལོ་རྒྱུས་གནའ་ཤུལ་དང་དམངས་སྲོལ་གྲོང་ཚོ་སྦྲེལ་ནས་སྣོད་བཅུད་ལྟ་སྐོར་དང་།རིག་གནས་ཉམས་ལེན།སྤྲོ་གསེང་སོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྣ་ཚོགས་ལ་ཁྱབ་ཡོད་པ་རེད།“ཕྲུ་གུ་ཞིང་ནང་དུ་རྒྱུག་བཞིན་ཡོད་པས་ཁྱིམ་བདག་གིས་མེ་ཏོག་ལ་ལྟ་བཞིན་ཡོད།དགོང་མོ་ད་དུང་མཉམ་དུ་བསྲེགས་ཟས་ཟ་ཆོག་གི་ཡོད།གཟའ་མཇུག་འདིར་ཧ་ཅང་སྐྱིད་པོ་ཞིག་སྐྱེལ་གྱི་ཡོད”ཟླ་5ཚེས་16ཉིན་ཟི་ལིང་གི་ཙོང་ཁའི་རི་གྲོང་གི་མེ་ཏོག་བཞད་པའི་ཡུལ་སྐོར་མྱོང་ཚོར་སྐོར་གླེང་སྐབས་ཡུལ་སྐོར་བ་ཀྲང་ཕུང་གིས་བསྔགས་བརྗོད་ཚད་མེད་བྱས།
གླེང་རི་བ་ཞིག་ནི“འཇའ་ཚོན་གྱི་ཁྱིམ་གཞིས་སུ་བསྐྱོད་ནས་ཧོར་རིགས་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་མཛེས་ཤོས་མྱོང་རོལ་བྱེད་དགོས”སོགས་ལམ་ཐིག་9རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་གྱི་རྩེར་སོན་ལམ་ཐིག་ནང་བདམས་ནས་མཚོ་སྔོན་གྱི་གྲོང་གསེབ་ཡུལ་སྐོར་དང་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་ཟུང་འབྲེལ་དམ་ཟབ་བྱས་ཡོད།
རྩ་བ་དང་བླ་སྲོག་གནས་ཐུབ་པ་བྱས་ནས་རིག་གནས་དང་ཡུལ་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་ཀྱི་རྣམ་པ་གསར་པ་བཏོད་པ།
མཚོ་སྔོན་ནི་ས་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་།རི་ཀླུང་མཛེས་པ།ལོ་རྒྱུས་ཡུན་རིང་ལྡན་པ།རིག་གནས་སྣ་མང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་བཅས་ཡོད།མཚོ་སྔོན་གྱི་མཛེས་སྡུག་ལ་གཞན་གྱིས་ཚབ་བྱེད་ཐབས་བྲལ་བའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཡིད་དབང་འཕྲོག་ཤུགས་ལྡན་ཡོད།
རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་མཉམ་འགུལ་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པའི་དུས་རབས་ཀྱི་རླབས་རྒྱུན་འོག་ས་གནས་ཁག་གིས་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ལ་སྐྱེ་སྟོབས་གསར་པ་རྒྱས་པའི་གསར་གཏོད་ཐབས་ལམ་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་ངང་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་ཡོད།མཚོ་སྔོན་ཡང་དེ་ལས་མ་འདས།མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་རྣམ་གྲངས་སྲུང་སྐྱོང་ནུས་ལྡན་བྱེད་པའི་སྔོན་འགྲོའི་ཆ་རྐྱེན་འོག་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་བྱ་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་ཡུལ་སྐོར་བར་མཐོང་ཚོར་དང་།རྣ་ཤེས།རེག་ཤེས་བཅས་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་སྟོན་མོ་གཟབ་རྒྱས་ཤིག་མཁོ་འདོན་བྱས་ཏེ་ས་གནས་ཀྱི་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་གསོན་ཤུགས་གསར་པ་བསྣན་ཡོད།
ལྟེ་བའི་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱིས་རིག་གནས་ཀྱི་ཡིད་དབང་འགུག་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས།ཚྭ་ཁ་ཚྭ་མཚེའུ་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་དུ་ཚྭ་ཁ་ཆི་ལས་དབང་གི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་ཐང་ཆེན་གསར་དུ་བསྐྲུན་པ་དང་ཉིན་མོ་ནི་སྒྱུ་རྩལ་དཀར་པོའི་ཚོམས་ཆེན་ཡིན་པ་དང་མཚན་མོར་གཟུགས་བརྙན་གྱི་འཇིག་རྟེན་དུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད།དེ་དང་ཆབས་ཅིག་འཁྲབ་སྟོན་གྱི་སྟོན་མོ་གཟབ་རྒྱས་ཤིག་བཤམས་པ་དང་ཉིན་ལྟར་མི་རིགས་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་འཁྲབ་སྟོན་ཐེངས་མང་བྱས་ནས་སོག་པོའི་གཞས་གདངས་རིང་པོ་དང་།བོད་རིགས་ཀྱི་སྐོར་བྲོ།ཚྭ་མཚེའུ་ཡི་འོད་བརྙན་བཅས་མཉམ་དུ་འཁྲབ་པ་རེད།
གཞན་ཡང་ཚྭ་ཁ་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱིས་ད་དུང་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་ཉམས་ལེན་རྣམ་པ་གསར་གཏོད་བྱས་ནས་གངས་རིའི་རླུང་གཡབ་དབྱིབས་ཀྱི་ལས་སྟེགས་སུ“ཚྭ་བཟོའི་རྩལ་ནུས་འགྲན་བསྡུར་ཆེ་མོ”བཏོན་ཡོད།ཡུལ་སྐོར་བས་ཚྭ་འཐུ་མཁན་བཟོ་པ་དང་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་སླེ་པོ་དང་ལྕགས་ཁེམ་སོགས་ཀྱི་ཡོ་བྱད་སྤྱད་དེ་གྱོན་ཆས་དང་ཚྭ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པའི་འགྲན་སློང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།མཉམ་འདྲེས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་གསར་པ་དེ་དག་གིས་ཡུལ་སྐོར་བ་མང་པོའི་ཡིད་དབང་བཀུག་ཡོད་པ་རེད།“མ་གཞི་ཚྭ་ཁ་ཚྭ་མཚེའུ་རུ་བསྐྱོད་སྐབས་མཛེས་ལྗོངས་པར་ལེན་བྱེད་འདོད་པ་ཙམ་ཡིན།མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་དུ་ད་དུང་དུས་དང་བར་སྟོང་གི་འཆར་ཡན་ཚོར་ཐུབ་པ་མ་ཟད།ད་དུང་མཉམ་འགུལ་བྱེད་སྒོ་མང་པོར་ཞུགས་པས་དགའ་སྤྲོ་དང་ཡིད་ཚིམ་པོ་བྱུང་འདུག”ཅེས་ཟླ་5ཚེས་16ཉིན་ཡུལ་སྐོར་དུ་ཡོང་མཁན་ཧྲེན་ཀྲེན་གྱི་ཡུལ་སྐོར་བ་ཀོན་ཧུའེ་མིན་གྱིས་དགའ་སྤྲོའི་ངང་བཤད།
ལོ་ཟླ་མི་གནས་པར་གནའ་ལམ་གྱི་རྣམ་པ་མངོན།མཚོ་སྔོན་གྱི་ཁུ་ནུ་རིག་གནས་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཡུན་རིང་ལྡན་པ་དང་།རེབ་གོང་སྒྱུ་རྩལ་དང་།མཚོ་སྔོན་གྱི“མེ་ཏོག”“མཚོ་སྔོན་གྱི་འཚེམ་དྲུབ་མ”སོགས་རིག་གནས་ཀྱི་ནང་དོན་གཏིང་ཟབ་པ་ལས་མཚོ་སྔོན་གྱི་མེས་པོའི་ཤེས་དཔལ་དང་བློ་གྲོས་མངོན་པ་དང་།མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ངོ་མཚར་དང་།བློ་གཤོགས་ཆེ་བ།འཐུས་སྒོ་ཚང་བ།བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པ་བཅས་མངོན་ཡོད།
མཚོ་སྔོན་དུ་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་དམངས་སྲོལ་འཁྲབ་སྟོན་སྣ་ཚོགས་གང་སར་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད།དཔྱིད་གསར་དུས་ཆེན་དང་།ཟླ་མཆོད་དུས་ཆེན།རྒྱལ་སྟོན་སོགས་དུས་ཆེན་གལ་ཆེན་གྱི་ཉིན་མོའི་རིང་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་ས་གནས་ཁག་གི་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་སྡེ་ཚན་གྱིས་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་དང་ཁྲོམ་གཞུང་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས“མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་ཉོ་སྒྲུབ་དུས་ཆེན”དང“མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གཅེས་འདུས་ཆེ་མོ”“མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་ཞིམ་ཟས་དུས་ཆེན”སོགས་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་འགྲེམས་སྟོན་འགྲེམས་ཚོང་བྱེད་སྒོ་རྒྱ་ཁྱབ་ངང་སྤེལ་ནས་གྲོང་མིའི་ཡུལ་སྐོར་གྱི་མྱོང་བ་ཇེ་ཟབ་ཏུ་གཏང་དགོས།
མཚོ་སྔོན་དུ་ད་ཆ་རིམ་ཁག་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྣམ་གྲངས་3761དང་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུན་འཛིན་པ་5793ཡོད་པ་རེད།དེའི་ནང་མིའི་རིགས་ཀྱི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་ཚབ་མཚོན་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་མིང་གཞུང་7དང་།རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་རྣམ་གྲངས་88རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུན་འཛིན་པ་104ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་རྣམ་གྲངས་335ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་མཚོན་བྱེད་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུན་འཛིན་པ་409བཅས་ཡོད་པ་རེད།
རྩ་བ་སྲུང་ནས་རིག་གནས་ཀྱི་རྩ་བ་སྲུང་བ།མཚོ་སྔོན་གྱིས་ཕུལ་བྱུང་མི་རིགས་རིག་གནས་སྲུང་སྐྱོང་དང་།རྒྱུན་འཛིན།དར་སྤེལ་བཅས་ཧུར་ཐག་བཏང་ནས་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང(ཚོད་ལྟ)ཁུལ་དང་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་ཚོད་ལྟ་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ཡོད།མཚོ་སྔོན་གྱི་སྣ་མང་མི་རིགས་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་གཞིགས་ནས《ཁུ་ནུའི་འདྲི་བ》དང་དེ་བཞིན་ཡུལ་སྐོར་འཁྲབ་ཚན《རྨི་ལམ་དུ་མཚོ་སྔོན་པོར་ལོག》ཅེས་པ་གསར་གཏོད་བྱས་ཡོད།ལིའུ་ཝན་ཚོན་རྫ་195ལ་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཟབ་བྱས་པས་མཚོ་སྔོན་གྱི་ཚོན་རྫ་མཚོན་རྟགས་ཞིབ་འཇུག་ལ་དུས་རིམ་རང་བཞིན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་གསར་པ་བྱུང་ཡོད།གཞི་རིམ་གྱི་འཐབ་ས་དང་པོ་དང་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་དུ་བསྐྱོད་དེ་གྲོང་གསེབ་ཏུ་ཟློས་གར་འཁྲབ་པ་དང་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་མཚོ་སྔོན་གྱི་རིག་རྩལ་རྟ་དམག་ཆུང་གྲས་གཞི་རིམ་དུ་དམངས་ཕན་འཁྲབ་སྟོན་ཐེངས་2152བྱས་པ་དང་།“དུས་བཞིའི་གྲོང་ཚོའི་མཚན་ཚོགས”ཀྱི་དཔེ་སྟོན་འགྲེམས་སྟོན་བྱེད་སྒོ་9སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་སྤེལ་བ་རེད།
ཐབས་མང་མཉམ་སྤྱོད་ཀྱིས་ས་ཁོངས་ཧྲིལ་པོའི་ཡུལ་སྐོར་བར་མཐོངས་གསར་པ་སྟོབས་ཆེར་གཏོང་བ།
ཡུལ་སྐོར་ལས་རིགས་ཀྱི་རྣམ་པ་གསར་གཏོད་ཐད་མཚོ་སྔོན་གྱི་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་ཁག་གིས་སྣ་མང་ཅན་གྱི་ཉམས་ལེན་རྣམ་གྲངས་རྒྱ་ཆེར་ཧུར་ཐག་བཏང་ཞིང་།མཚོ་སྔོན་པོས་མི་མེད་རླངས་འཁོར་དང་མི་མེད་ལྟ་སྐོར་རླངས་འཁོར་ནང་འདྲེན་བྱས་པ་དང་།ཡུལ་སྐོར་གྲུ་གཟིངས་དང་།མྱུར་གྲུ།གཡོར་གྲུ་སོགས་སྒྲིག་ཆས་ཉོས་པ།3Dགློག་བརྙན་ཁང་དང་སྣོད་བཅུད་ཟློས་གར་ཁང་སོགས་རྣམ་གྲངས་སྐྱེད་སྲིང་བྱས་པ་མ་ཟད།ད་དུང“ལི་ཉ་ཆུང་ཆུང”དང“སྐྱ་སྐྱར་ཆུང་ཆུང”སོགས་རིག་གནས་གསར་གཏོད་IPཡི་གཟུགས་བརྙན་དང་དེ་བཞིན“རིག་གནས་དར་འཁྱག་”“མཚོ་སྔོན་པོར་ཡུལ་སྐོར་པར་ལེན་པ”སོགས་རིག་གནས་གསར་གཏོད་ཐོན་རྫས་བཏོན་པ་རེད།མཚོ་ནུབ་སོག་རིགས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཡིས་བྲག་དམར་གྱི་སྐར་མ་མིག་དམར་གྱི་ས་དབྱིབས་དང་ཁྲའེ་ཏན་གྱི་འདས་དོན་སོགས་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གསར་པ་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་པའི་ངང་བཏོད་པ་དང་།2024ལོར་ཡུལ་སྐོར་བ་མི་ཐེངས་ཁྲི་15ལྷག་ཙམ་ལ་སྣེ་ལེན་ཞུས་ནས་མཚོ་སྔོན་གྱི་ཡུལ་སྐོར་ཐོན་རྫས་མ་ལག་སྔར་བས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་རེད།
དེ་དང་ཆབས་ཅིག“ཞིང་ཆེན་དབར་གྱི་སྐོར་ལམ་སྒྲོམ་གཞི་དང་།ཞིང་ཆེན་ནང་ཁུལ་གྱི་སྐོར་ལམ་འདེགས་སྐྱོར་དུ་བྱེད་པ།ཁྱད་ལྡན་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་ལམ་ཐིག་ཁ་གསབ་བྱེད་པ”བཅས་ཀྱི་རྩེར་སོན་སྐོར་ལམ་མ་ལག་བཏོད་དེ་ལམ་ཐིག་ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་གྱི་ཇུས་འགོད་ལེགས་སུ་བཏང་ནས་འཁོར་རྒྱུག་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།རིག་རྩལ་གསར་རྩོམ་དང་།སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུ།མངོན་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་རྒྱུན་འཛིན།རིག་དངོས་བེད་སྤྱོད།གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་སྔོག་འདོན་སོགས་རིག་གནས་རིགས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ཡུལ་སྐོར་སྐོར་ལམ་འཛུགས་སྐྲུན་ནང་ཁྱབ་པ་བྱས་ཏེ་གནས་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ་བ་དང་སྦྲེལ་མཐུད་ཡུག་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ་ནས“མྱུར་སྐྱོད་དལ་བའི་ཡུལ་སྐོར”ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།
གཞན་ཡང་མཚོ་སྔོན་གྱིས“རི་རྒྱུད་ཆུ་འགོ་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་མཚོ་སྔོན”ཞེས་པའི་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་སྤུས་རྟགས་མཐོར་གཏོང་བྱ་སྤྱོད་གཏིང་ཟབ་སྤེལ་ནས་སྐབས་གཉིས་པའི་མཚོ་སྔོན་དང་ཤང་ཀང་གི་ཚོང་འགུགས་མ་འདྲེན་འོས་སྦྱོར་ཚོགས་འདུ་དང་སྐབས་བཅུ་གསུམ་པའི་ཨའོ་མོན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཡུལ་སྐོར(ཐོན་ལས)དངོས་མང་སྟོན་ཚོགས་ནང་ཧུར་ཐག་ཞུགས་པ་དང་།“རི་རྒྱུད་ཆུ་འགོ་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་མཚོ་སྔོན”ཨུ་ལན་དཔའ་ཐུལ་དང“འབྲི་ཆུའི་ལོ་ཆུང་བྱ་སྤྱོད”མཚོ་སྔོན་དུ་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་ཞིབ་འཇུག་སློབ་སྦྱོང་ཡུལ་སྐོར་སོགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བ་རེད།ཧྲའན་ཤིས་དང་།ཀན་སུའུ།ཤིན་ཅང་སོགས་ཞིང་ཆེན་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག“ཉི་འོད་ཨང་དང་པོའི”གོ་ལ་ཧྲིལ་པོས་མཉམ་དུ་པར་ལེན་བྱེད་པའི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ནས་མི་ཐེངས་དུང་ཕྱུར་4ལྷག་ཙམ་བརྒྱུད་སྤེལ་བྱས་ཏེ“རི་རྫོང་གི་ཆུ་འགོ་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་མཚོ་སྔོན”མཚོ་སྔོན་ནས་ཐོན་ཏེ་འཛམ་གླིང་དུ་མགྱོགས་མྱུར་བསྐྱོད་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་རེད།
འབྱུང་འགྱུར་མཚོ་སྔོན་གྱིས་སྣོད་བཅུད་སྔོན་ལ་འཇོག་པ་དང་ལྗང་མདོག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་མུ་མཐུད་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་སྣོད་བཅུད་ཡུལ་སྐོར་ལེགས་བསྡུས་ཞིབ་གཉེར་ཅན་དང་།ཐཱན་ཉུང་ཅན།ལྗང་མདོག་ཅན་བཅས་ལ་དམིགས་ནས་རྒྱལ་སྤྱི་ཅན་གྱི་ཚད་ལྡན་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་གྲྭ་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་ས་མཐོའི་རང་བྱུང་ཉམས་ལེན་དང་།ལུས་གསོའི་སྤྲོ་གསེང་།མྱུལ་དཔྱད་སོགས་སྣོད་བཅུད་ཡུལ་སྐོར་གྱི་ཐོན་རྫས་གསར་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་གཏོང་བ་དང་།རྒྱུན་མཐུད་གྱིས་དུས་བཞི་ཡུལ་སྐོར་ཡག་པོ་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ཡུལ་སྐོར་བ་དང་རིགས་གཅིག་མཁས་ཅན་དང་མཁས་དབང་རྣམས་ལ་ཆེས་ངོ་མ་དང་ཆེས་དཀོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་ཉམས་ལེན་བྱེད་དུ་འཇུག་དགོས།
