མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དྲ་བ།
2024ལོའི་ཟླ་12ཚེས་31ཉིན། མཚོ་སྔོན་གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་སྐྱེ་ཁམས་ཞིང་ལས་ཚན་རྩལ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སིའི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་ལ་ཞིང་ལས་གྲོང་གསེབ་པུའུ་ཡིས་ཞིབ་བཤེར་ཆོག་མཆན་ཐོབ།
2025ལོར་སླེབས་སྐབས་མཚོ་སྔོན་གསུམ་ཅང་ས་ཞིང་སྐྱེ་ཁམས་ཞིང་ལས་ཚན་རྩལ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སིའི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཐུམ་སྒྲིལ་འཁོར་ཁང་ནང་བཟོ་པ་ཚོས་ལི་གྲོ་ས་བོན་གྱི་ལྗིད་ཚད་དང་། ཐུམ་སྒྲིལ་བྱེད་པ། སྒམ་བླུགས་པ་བཅས་ལ་བྲེལ་འཚུབ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་ནུབ་སོག་རིགས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཝུའུ་ལན་རྫོང་ནས་ཡོང་བའི་ལི་གྲོ་ས་བོན་དེ་དག་ཤིས་ཉིང་འགག་སྒོའི་ཁོངས་གཏོགས་ན་གོར་མོ་འགག་སྒོའི་ནད་བཤེར་ཚད་ལོན་བྱས་རྗེས་ཟླ་1ཚེས་16ཉིན་སི་ཕེན་དང་ཏེན་མག་དུ་དངོས་སུ་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱས་པ་དེ་ནི་མཚོ་སྔོན་གྱིས་རང་བདག་གསོ་སྐྱོང་བྱས་པའི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་ཐེངས་དང་པོ་ཡིན་ལ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་ཐེངས་དང་པོ་ཀྱང་རེད།
ང་ཚོས་མཐོང་བ་ལྟར་ན། མཚོ་ནུབ་ས་བོན་ལས་རིགས་ཀྱིས་ཐོན་སྐྱེད་གསོ་སྐྱོང་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོམ་ར་རྒྱ་སྐྱེར། ཞིང་ལས་ཐོན་ལས་རྒྱལ་སྤྱི་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་འཕེལ་རིམ་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་ཀྱི་ཐད་གོམ་པ་བརྟན་པོ་ཞིག་སྤོས་ཡོད་ལ། མཚོ་སྔོན་གྱི་ཞིང་ལས་ཚན་རྩལ་གྲུབ་འབྲས་འོད་ཆེམ་ཆེམ་དུ་མངོན་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། མཚོ་སྔོན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་འཛམ་གླིང་དུ་བསྐྱོད་པའི་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་མཆན་འགྲེལ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།
རང་བདག་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་བྱས་ནས་ལི་གྲོ་ལ་“སྙིང་”གྱི་སྟོབས་ཤུགས་རྒྱས་སུ་འཇུག་དགོས།
ལི་གྲོ་ནི་ཐོག་མར་ཨ་མེ་རི་ཁ་ལྷོ་མའི་ཨན་ཏི་ཧྲན་ས་ཁུལ་ནས་ཐོན་པ་དང་། དེའི་ཞག་ཚིལ་དང་སྤྲི་དཀར་དང་། ཟས་རིགས་ཚི་སྣ། འཚོ་རྒྱུ། གཏེར་རྒྱུ་སོགས་འཚོ་བཅུད་གཞི་རྒྱུའི་འདུས་ཚད་འབྲུ་རིགས་མང་ཆེ་བ་ལས་མཐོ་བས། དེ་ནི་མིག་སྔར་ལུས་པོའི་འཚོ་བཅུད་དགོས་མཁོ་སྐོང་ཐུབ་པའི་རྩི་ཤིང་རྐྱང་པོ་གཅིག་པུ་དེ་ཡིན།
མཚོ་སྔོན་གཙང་གསུམ་ས་ཞིང་སྐྱེ་ཁམས་ཞིང་ལས་ཚན་རྩལ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི(གཤམ་གྱིས“གཙང་གསུམ་ས་ཞིང་ཀུང་སི”ཞེས་འབོད་རྒྱུ)ནི་2014ལོའི་ཟླ་3པར་བཙུགས་པ་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ལི་གྲོ་ཐོན་ལས་གྲོས་འགོ་འདོན་མཁན་དང་། ཀྲུང་གོའི་ལི་གྲོ་སོན་རིགས་ཀྱི་རང་བདག་ཤེས་བྱའི་བདག་དབང་ཐོབ་པའི་ཁེ་ལས་སྔ་ཤོས། ཀྲུང་གོའི་ལི་གྲོ་སོན་གསོ་ཐོན་སྐྱེད་དང་ཕྱིར་གཏོང་ཐོབ་ཐང་ཐོབ་པའི་སྡེ་ཚན་ཐོག་མ་དང་། ཀྲུང་གོའི་ལི་གྲོ་འདེབས་འཛུགས་དང་ལས་སྣོན་ཚད་གཞི་བཟོ་བའི་ཚན་པ། མཐོ་གསར་ལག་རྩལ་ཅན་གྱི་ཁེ་ལས། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཞིང་འབྲོག་ལས་ཐོན་ལས་ཅན་གྱི་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་གཙོ་གནད་སྣེ་ཁྲིད་ཁེ་ལས། མཚོ་སྔོན་ལི་གྲོ་ཐོན་ལས་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་སྡེ་ཚན་བཅས་ཡིན།
གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་ཀུང་སིའི་ཏུང་ཧྲི་ཀྲང་ཧོང་ཁྲའོ་པིན་གྱིས“མཚོ་སྔོན་གྱི་ལི་གྲོ་ནི་ང་ཚོས་ནང་འདྲེན་བྱས་ནས་འདེབས་འཛུགས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། ལོ་ཏོག་དེའི་ས་བོན་ལ་ཐོག་མའི་ཐོན་ཡུལ་གྱིས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས་ས་བོན་ནང་འདྲེན་བྱེད་དཀའ་བ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡིན། ས་བོན་ནི་ཞིང་ལས་ཀྱི་ཉིང་ལྷེབ་ཡིན་པས། སོན་རྒྱུ་ཐོན་ཁུངས་ལེགས་པོ་མེད་ན་ཞིང་ལས་རྒྱུན་མཐུད་བྱེད་ཐབས་བྲལ་བས། ང་ཚོས་ཡིད་ཆེས་བརྟན་པོ་བྱས་ནས་ལི་གྲོ་སོན་ལས་རིགས་ངེས་པར་དུ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་དགོས་བསམ་གྱི་ཡོད”ཅེས་ངོ་སྤྲོད་བྱས།
ལོ་བཅུའི་རིང་གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་ཀུང་སིས་སྔ་རྗེས་སུ་ཆིང་ལི་རིགས་བརྒྱད་གསོ་སྐྱོང་དང་ཞིབ་བཤེར་ཐོ་འགོད་བྱས་པ་སྟེ། གཙང་གསུམ་ལིས་ཨང་1དང་2པ། ཁུ་ལི་ཨང་1དང་2པ་སོགས་ལིས་གྲོ་སོན་རིགས་གསར་པར་ལྡོག་འགོག་རང་བཞིན་ཆེ་བ་དང་། འདེབས་འཚམ་ཁྱབ་ཁོངས་རྒྱ་ཆེ་བ། ཐོན་ཚད་བརྟན་པ། སྤུས་ཀ་ལེགས་པ། འཚོ་བཅུད་རིན་ཐང་མཐོ་བ་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཡོད། དེའི་ནང་ཆིང་ལི་ཨང་1དང་། གཙང་གསུམ་ལིས་ཨང་1དང་2པ་བཅས་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་གདལ་འདེབས་འཛུགས་རྒྱ་ཁྱོན་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པ་དང་། རིམ་རྩིས་འདེབས་འཛུགས་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་བརྒྱ་ལས་བརྒལ་ཡོད།
གསར་འགོད་པས་ཤེས་རྟོགས་བྱས་པར་གཞིགས་ན། ད་ཐེངས་ཕྱིར་གཏོང་ཆོག་མཆན་ཐོབ་པའི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ནི“མཚོ་སྔོན་ལོ་གྲོ་ཨང་1པ། “གཙང་གསུམ་ལི་གྲོ1པ། “གཙང་གསུམ་ལི་གྲོཨང་2པ། “ཁུ་ལི་ཨང་1པ། ”སོགས་རིགས་བཞི་ཚུད་ཡོད། སོན་རིགས་དེ་དག་ཚང་མ་ནི་མཚོ་སྔོན་གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་སྐྱེ་ཁམས་ཞིང་ལས་ཚན་རྩལ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི་དང་། ཧྲན་ཞི་ཅ་ཆི་ཞིང་ལས་ཚན་རྩལ་ཚད་ཡོད་ཀུང་སི་དང་། ཀྲུང་གོའི་ཚན་རིག་ཁང་ཆ་རྡུལ་རྩི་ཤིང་ཚན་རིག་ཕུལ་བྱུང་གསར་གཏོད་ལྟེ་གནས། ཀྲུང་གོའི་ཚན་རིག་ཁང་ནུབ་བྱང་ས་མཐོའི་སྐྱེ་དངོས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཞིང་ལས་ནགས་ལས་ཚན་རིག་ཁང་། མཚོ་ནུབ་ཁུལ་ཞིང་ལས་ལག་རྩལ་ཁྱབ་གདལ་ཞབས་ཞུའི་ལྟེ་གནས་སོགས་སྡེ་ཚན་གྱིས་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཚྭ་འདམ་གཤོང་སའི་ལོ་བཅུ་ལྷག་ཙམ་རིང་འབད་བརྩོན་ཆེན་པོས་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་པ་དང་། མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་དང་འབྲེལ་ཞིབ་ཚགས་ངང་གདམ་གསེས་བྱས་ནས་གསོ་སྐྱོང་བྱས་པ་རེད། སོན་རིགས་དེ་དག་ལ་འཚམ་མཐུན་རང་བཞིན་ཆེ་བ་དང་། ལྡོག་འགོག་རང་བཞིན་ཆེ་བ། ཐོན་ཚད་བརྟན་པ། སྤུས་ཚད་ལེགས་པོ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པས། རྒྱལ་ནང་གི་ས་ཁུལ་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་འདེབས་འཛུགས་ཚོད་ལྟ་དང་ཁྱབ་གདལ་རྒྱ་ཁྱབ་བྱས་ཡོད་པས། འདེབས་འཛུགས་དུད་ཚང་གིས་དགའ་བསུ་དང་ཁས་ལེན་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོམ་རའི་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་ལེགས་ཆ་དང་མི་མངོན་པའི་སྟོབས་ཤུགས་ལྡན་ཡོད།
ཚན་རྩལ་གྱིས་ནུས་པ་འདོན་སྤྲོད་བྱས་ནས་ལི་གྲོ་ལ་“བློ་རིག་”དང་དེ་བས་“སྤུས་ཚད་”ལྡན་དུ་འཇུག་དགོས།
མཚོ་ནུབ་ནི་ཚྭ་འདམ་གཤོང་ས་སུ་གནས་པ་དང་ས་བབ་མཐོ་བ་དང་། ཉི་འོད་རིང་བ། ཉིན་མཚན་གྱི་དྲོད་ཚད་ཁྱད་པར་ཆེ་བ་བཅས་ཀྱི་རང་བྱུང་ཆ་རྐྱེན་དེ་ལི་གྲོ་ཐོན་ཡུལ་ཨན་ཏི་སི་རི་རྒྱུད་དང་ཧ་ཅང་འདྲ་པོ་ཡོད་པས“ལི་གྲོ་འདེབས་འཛུགས་བྱེད་པའི་ས་ནག་པོ”ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།
པོ་ལི་ཝེ་ཡི་ལི་གྲོ་ཐོག་མའི་སོན་རིགས་ཁག་དང་པོ་ཚྭ་འདམ་གཤོང་སར་དྲངས་ཤིང་། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་འབྲུ་རིགས་དང་ཞིང་ལས་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་འོག་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་བྱས་པ་བརྒྱུད། གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་ཀུང་སིས“ཆིང་ལི་རིགས”“གཙང་གསུམ་ལི་རིགས”“ཁུ་ལི་རིགས”སོགས་ལྡོག་འགོག་དང་ཐོན་མཐོའི་སྤུས་ལེགས་སོན་རིགས་སྣ་ཚོགས་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་པའི་ངང་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་བྱས་ཡོད། ལི་གྲོ་ཆ་སྙོམས་མུའུ་རེའི་ཐོན་ཚད་སྤྱི་རྒྱ་230ཟིན་པས། ཐོན་ཚད་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཐོན་ཡུལ་དང་རྒྱལ་ནང་གི་ཐོན་ཁུལ་གཞན་དག་ལས་མཐོ་བ་ཡོད། མཚོ་སྔོན་ནི་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ལི་གྲོ་སོན་གསོ་དང་འདེབས་འཛུགས་རྟེན་གཞིའི་སྤུས་ལེགས་ཤོས་ཀྱི་གྲས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།
ཚྭ་འདམ་གཤོང་སའི་གནམ་གཤིས་ཆ་རྐྱེན་ནི་ལི་གྲོ་འདེབས་འཛུགས་བྱེད་པའི་རང་བྱུང་ས་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་ཀུང་སིའི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་པ་ཡང་སྟེས་དབང་ཞིག་མིན། 2014ལོར་གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་ཀུང་སིས་ལི་གྲོ་མཚོ་སྔོན་དུ་ནང་འདྲེན་བྱས་ནས་ལེགས་གྲུབ་ངང་འདེབས་འཛུགས་བྱས་རྗེས། ལོ་བཞི་བསྟུད་མར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ལི་གྲོ་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་མཐོ་རིམ་གླེང་སྟེགས་དང་ལི་གྲོ་ལོ་ལེགས་དུས་ཆེན་གཉེར་བ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ལི་གྲོ་རིགས་གཅིག་མཁས་ཅན་གླེང་སྟེགས་སྤེལ་རེས་ནང་གདན་འདྲེན་ཞུས་པས་རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱལ་ནང་གི་ལི་གྲོ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་རིགས་གཅིག་མཁས་ཅན་དང་ལས་གཉེར་བྱེད་མཁན་མང་པོ་ཞིག་གིས་དོ་ཁུར་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།
“ད་ཐེངས་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་གི་དམིགས་ཚད་ཁྲོམ་ར་གཙོ་བོ་ཡོ་རོབ་གླིང་གི་ཏེན་མག་དང་སི་ཕེན་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་ཡོད་པ་དང་། གླིང་ཆེན་ཨ་མེ་རི་ཁའི་བྱང་མའི་ཁ་ན་ཏ་དང་། གླིང་ཆེན་ཨ་མེ་རི་ཁའི་ཨ་ཀིན་ཐན། གླིང་ཆེན་ཨ་ཧྥེ་རི་ཁའི་མོ་རོ་ཁོ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ང་ཚོར་ནང་འདྲེན་གྱི་རེ་བ་བཏོན་ཡོད། ས་ཁུལ་དེ་དག་ལ་ལི་གྲོ་ས་བོན་ལ་དགོས་མཁོ་ཅུང་ཆེན་པོ་ཡོད། རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ནི་ལི་གྲོ་ཞེས་པའི་སྤུས་ལེགས་བཟའ་བཅའ་དེར་འཛད་སྤྱོད་པ་དེ་བས་མང་བ་ཞིག་གིས་དགའ་པོ་བྱེད་པ་དང་ཁྲོམ་རའི་དགོས་མཁོ་ལྡབ་འགྱུར་གྱིས་འཕར་བ་མ་ཟད། ས་གནས་དེ་གའི་ཞིང་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱིས་སྤུས་ལེགས་ས་བོན་ལ་བརྟེན་ཚད་ཅུང་མཐོ་པོ་ཡོད་པས་རེད། ཧོང་ཁྲའོ་པིན་གྱིས་བཤད།
སྔོན་གྱི་ཁྲོམ་རའི་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་དང་མཁོ་མཁན་དབར་འབྲེལ་གཏུག་བྱས་པ་བརྒྱུད། གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་ཀུང་སིས་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ས་གནས་དེ་གའི་འདེབས་འཛུགས་དུད་ཚང་གིས་ཚའེ་ཏ་མུའུ་གཤོངས་སའི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ལ་སྤྲོ་བ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཞིང་། སྔོན་དཔག་བྱས་ན་འབྱུང་འགྱུར་ལོ་འགའི་ནང་ཚའེ་ཏ་མུའུ་གཤོངས་སའི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་ལས་སྒོ་བརྟན་པོའི་ངང་འཕར་བའི་རྣམ་པ་ཐོན་ནས་ཁེ་ལས་ལ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཕན་འབྲས་བཟང་པོ་གཏོད་ཐུབ་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོམ་རའི་ཐོག་རང་རྒྱལ་གྱི་ས་བོན་ཐོན་ལས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་སྔར་བས་ཆེ་རུ་འགྲོ་ངེས་རེད།
ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། ས་བོན་གྱི་སྤུས་ཚད་བདེ་འཇགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚད་གཞི་དང་མཐུན་པའི་འགན་ལེན་བྱ་ཆེད། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་འབྲུ་རིགས་དང་ཞིང་ལས་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་མཚོ་སྔོན་ལ་“མཚོ་སྔོན་གྱི་ལི་གྲོ་རྒྱུན་མཐུད་གཞི་ཁྱོན་ཅན་གྱི་ལྗང་མདོག་ཐོན་སྐྱེད་དང་རིན་ཐང་མཐོ་རུ་གཏོང་བའི་རྣམ་གྲངས”ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཞིང་ལས་གྲོང་གསེབ་ཐིང་གིས“ས་མཐོའི་ལི་གྲོ་སོན་བཟང་རྒྱུད་སྤེལ་མ་ལག་འཛུགས་སྐྲུན”འཛུགས་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པ་དང་། མཚོ་ནུབ་ཁུལ་ཞིང་འབྲོག་ཅུས་ཀྱིས“མཚོ་ནུབ་ཁུལ་ལི་གྲོ་སོན་བཟང་རྒྱུད་སྤེལ་རྟེན་གཞི”འཛུགས་སྐྲུན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཐོན་སྐྱེད་ཁེ་ལས་ཀྱིས་སྤུས་ཚད་ཚོད་འཛིན་མ་ལག་ནན་པོ་བཙུགས་ནས་ས་བོན་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་ལྷུ་ཚིགས་སུ་ཚད་ལྡན་ཅན་གྱི་འདེབས་འཛུགས་ལག་རྩལ་གྱི་ཚད་གཞི་གཞིར་བཟུང་བཀོལ་སྤྱོད་ནན་པོ་བྱས་ཏེ་འབྱུང་ཁུངས་ནས་ས་བོན་གྱི་དྭངས་གཙང་ཚད་དང་ཁྱད་ཆོས་བཟང་པོ་འགན་ལེན་བྱས་པ། ས་བོན་ལས་སྣོན་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད། སྔོན་ཐོན་གྱི་ལས་སྣོན་སྒྲིག་ཆས་དང་བཟོ་རྩལ་སྤྱད་དེ་ས་བོན་བདག་འདེམས་དང་། ཐུམ་རྒྱུ། ཐུམ་སྒྲིལ་སོགས་ཐག་གཅོད་བྱས་ཏེ། ས་བོན་གཙང་ཚད་དང་། མྱུ་གུ་འབུས་ཚད། ཆུའི་འདུས་ཚད་སོགས་ཀྱི་དམིགས་ཚད་ཕྱིར་གཏོང་གི་བླང་བྱ་དང་མཐུན་པའི་འགན་ལེན་བྱེད་དགོས། སྤུས་ཚད་ཞིབ་དཔྱད་ཚད་ལེན་ཐད་ཁེ་ལས་ཀྱིས་ཆེད་ལས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་ཞིབ་བཤེར་ཚོགས་པར་མངགས་བཅོལ་བྱས་ནས་ཕྱིར་གཏོང་ས་བོན་ཁག་རེ་རེ་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་དང་ནན་ཏན་གྱི་ཞིབ་དཔྱད་ཚད་ལེན་བྱས་པ་དེའི་ནང་ས་བོན་གྱི་དོན་དངོས་རང་བཞིན་གསལ་འབྱེད་དང་། སྨར་ཚད་ཞིབ་དཔེ། ནད་འབུའི་ཞིབ་དཔྱད་ཚད་ལེན་སོགས་རྣམ་གྲངས་མང་པོ་ཚུད་པའི་རྣམ་གྲངས་མང་པོ་ཚུད་ཡོད་པས་ས་བོན་གྱི་སྤུས་ཚད་ལ་སྐྱོན་ཅི་ཡང་མེད་པ་འགན་ལེན་བྱས་ཡོད།
རྒྱལ་སྒོ་ནས་ཕྱིར་ཐོན་བྱས་ནས་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་ཐད་ཚད་བརྒལ་བྱུང་།
གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་ཀུང་སིར་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་ལས་སྒོའི་ཞིབ་མཆན་ཐོབ་པ་ནི་ཁེ་ལས་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་ལམ་ཚད་རྡོ་རིང་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ་འགོ་ཚུགས་ས་གསར་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།
ཧོང་ཁྲའོ་པིན་གྱིས“ན་ནིང་ལོ་མཇུག་ཏུ། སི་ཕེན་དང་ཏེན་མག་གི་འདེབས་འཛུགས་ཁེ་ལས་ཀྱིས་ང་ཚོའི་ཀུང་སིའི་ས་བོན་ནང་འདྲེན་བྱས་ནས་ཚོད་ལྟ་འདེབས་འཛུགས་བྱེད་འདོད་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་ང་ཚོར་ཕྱིར་གཏོང་གི་ཉམས་མྱོང་མེད་པ་དང་འབྲེལ་ཡོད་འགྲོ་ལུགས་ཇི་ལྟར་བསྒྲུབ་དགོས་པ་མི་ཤེས། ཐབས་ཤེས་ཅི་ཡང་མེད་པའི་སྐབས་སུ། ཟི་ལིང་འགག་སྒོའི་ལས་དོན་མི་སྣས་རང་འགུལ་ངང་སྒོ་རྩར་ཕེབས་ནས་རོགས་རམ་བྱས། ང་ཚོས་གཞི་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚམས་ནས་ཕྱིར་འབུད་བྱེད་པའི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཐོན་སྐྱེད་རྟེན་གཞི་དང་པོ་ཐོ་འགོད་ཐོ་འགོད་དང་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་ཞིབ་མཆན་བདེ་བླག་ངང་བརྒྱུད་དེ་ཕྱིར་གཏོང་ཀླད་ཀོར་གྱི་ཚད་བརྒལ་མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཡོད། ”
“ཁེ་ལས་ཀྱིས་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་འདོད་ན། ཐོག་མར་འགག་སྒོ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚམས་ནས་ཕྱིར་འབུད་པའི་ལྗང་བུ་དང་མེ་ཏོག་ཐོན་སྐྱེད་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཐོ་འགོད་ཐོ་འགོད་བྱེད་དགོས། ཐོ་འགོད་ཐོ་འགོད་དེ་ནི་སྲིད་འཛིན་ཆོག་འཐུས་ཀྱི་དོན་དག་ཡིན་པས་བླང་བྱ་ཧ་ཅང་ནན་པོ་ཡོད། ཤིས་ཉིང་འགག་སྒོ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཁེ་ལས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་བྱས་རྗེས་སྔོན་ལ་ཁེ་ལས་ལ་ཕྱིར་གཏོང་གི་བརྒྱུད་རིམ་གསལ་བཤད་བྱས་པ་དང་། དེ་རྗེས་དུས་ཐོག་ཏུ་ཁེ་ལས་ལ་ཕེབས་ནས་“ལག་ཏུ་”ཟུར་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་ཁེ་ལས་ལ་ནང་ཁུལ་གྱི་སྤུས་ཚད་བདེ་འཇགས་དོ་དམ་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་རྒྱུར་མཛུབ་ཁྲིད་བྱས་པ་དང་། གནོད་ཡོད་སྐྱེ་དངོས་སྔོན་འགོག་ཚོད་འཛིན་དང་ཐོན་རྫས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་རྗེས་འདེད་སོགས་འགག་རྩའི་ཚིགས་ཚེག་ཚད་ལྡན་དུ་བཏང་སྟེ། ཁེ་ལས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་བདེ་འཇགས་དོ་དམ་དང་ནད་འབུའི་འགོག་བཅོས་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་བཏང་སྟེ། ཁེ་ལས་ལ་ཕྱིར་གཏོང་གི་‘ཐོབ་ཐང་ལག་ཁྱེར་’ཐོབ་རྒྱུར་རོགས་རམ་བྱས་པ་རེད། ཤིས་ཉིང་འགག་སྒོའི་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་དང་ཟས་རིགས་ཞིབ་བཤེར་རིམས་ནད་ཁྲུའུ་ཡི་ཁྲུའུ་ཀྲང་གཞོན་པ་ལིའང་ལིས་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་རེད།
ཟླ་བ་བཞི་ལྷག་ཙམ་གྱི་རེ་ཞུ་བྱས་པ་བརྒྱུད། གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་ཀུང་སིར་ཞིང་ལས་གྲོང་གསེབ་པུའུ་ཡིས་སྤྲད་པའི《ཞིང་ལས་ལོ་ཏོག་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་ཆོག་འཐུས་ལག་ཁྱེར་》དང་ཤིས་ཉིང་འགག་སྒོ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་སྤྲད་པའི《ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཤིས་ཉིང་འགག་སྒོ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚམས་ནས་ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་སྲོག་ཆགས་དང་སྲོག་ཆགས་དང་དེའི་ཐོན་རྫས་དང་ནད་བཤེར་དངོས་རྫས་གཞན་དག་ཐོན་སྐྱེད་དང་། ལས་སྣོན། ཉར་ཚགས་བཅས་བྱེད་པའི་སྡེ་ཚན་གྱི་ཐོ་འགོད་དཔང་ཡིག་》ཐོབ་ནས་ཕྱིར་གཏོང་ལས་སྒོ་ཁྲིམས་མཐུན་དང་སྒྲིག་སྲོལ་དང་མཐུན་པའི་འགན་ལེན་བྱས་པ་རེད།
གཙང་གསུམ་ས་རྒྱུ་ཀུང་སི་ནི་མིག་སྔར་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་གྱི་ཐོབ་ཐང་ཆ་ཚང་ཐོབ་པའི་ཁེ་ལས་འབའ་ཞིག་དེ་ཡིན།
ལི་གྲོ་ཐོན་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ལ་དོ་དམ་ནན་པོ་བྱས་པར་བརྟེན། རྒྱལ་སྤྱིའི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ནི་སྔར་ནས་བཟུང་“ལི་གྲོ་གཅིག་འཚོལ་དཀའ་བ་”ཞིག་ཡིན། ད་ལྟ་མཚོ་སྔོན་གྱི་ལི་གྲོ་ས་བོན་འཇུར་མིག་ལས་བརྒལ་ཏེ་རྒྱལ་སྒོ་ནས་ཕྱིར་ཐོན་ཏེ་འཛམ་གླིང་དུ་བསྐྱོད་པ་དེའང་ལུགས་མཐུན་གྱི་བྱ་བ་ཞིག་ཡིན། “ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་པ་ནི་ང་ཚོས་ཐེངས་དང་པོ་ཡིན་པས། ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་གི་ཤེས་བྱ་དང་འབྲེལ་ཡོད་བླང་བྱ་ང་ཚོས་ཅི་ཡང་ཤེས་ཀྱི་མེད། ང་ཚོས་ཀྱང་ཟི་ལིང་འགག་སྒོ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཆེད་དུ་བསམ་པ་དང་ཁེ་ལས་ཀྱི་བྲེལ་འཚུབ་ཀྱི་ཆེད་དུ་ས་བོན་ལས་རིགས་རྟེན་གཞིའི་གནས་ཡུལ་འདེམས་པ་དང་། སྐྱེ་འཕེལ་དུས་ཡུན་གྱི་དོ་དམ། སྨིན་རྗེས་ཀྱི་ཐོན་འབྱོད། མཛོད་ཉར་དང་ཐུམ་སྒྲིལ་གྱི་བླང་བྱ་སོགས་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོར་སྒོ་རྩར་ཐེངས་མང་ཕེབས་ནས་མཛུབ་ཁྲིད་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་དེ་བས་སུན་སྣང་མེད་པར་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་སྣ་ཚོགས་འབྲི་རྒྱུར་མཛུབ་ཁྲིད་བྱེད་པ་དང་། ལྗང་མདོག་བགྲོད་ལམ་བཏོད་ནས་སྔོན་ལ་འཐེན་བཤེར་བྱས་ཏེ་རང་འགུལ་ངང་འགག་སྒོ་ནས་ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་པའི་འགག་སྒོ་དང་འབྲེལ་མཐུད་བྱས་ཏེ་བདེ་བླག་ངང་ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་དགོས། ཧོང་ཁྲའོ་པིན་གྱིས་བཤད།
ད་ཐེངས་ནི་ཤིས་ཉིང་འགག་སྒོ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཕྱིར་གཏོང་ལ་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ཐེངས་དང་པོ་བྱས་པ་ཞིག་རེད། བརྒྱུད་རིམ་དེའི་ཁྲོད་ཤིས་ཉིང་འགག་སྒོ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཁེ་ལས་དང་འབྲེལ་མཐུད་ཧུར་ཐག་བྱས་ཏེ། འགག་སྒོ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་བྱ་བ་སྒྲུབ་པའི་དུས་ཡུན་ཐུང་ཤོས་སུ་ཇེ་ཆུང་དུ་བཏང་སྟེ། ཁེ་ལས་ཀྱིས་ས་བོན་གང་མགྱོགས་ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་པར་རོགས་རམ་བྱས་ཏེ། འགག་སྒོ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་བྱ་བ་སྒྲུབ་པའི་ལས་ཆོད་དང་ཁེ་ལས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི་དམིགས་ཡུལ་མཚོན་པ་དང་། ཁེ་ལས་ལ་ཕྱིར་གཏོང་བྱ་རྒྱུ་ནི་ཧ་ཅང་དཀའ་བའི་བྱ་བ་ཞིག་མིན་པ་ཚོར་དུ་བཅུག
མཚོ་སྔོན་གྱི་ལི་གྲོ་ས་བོན་ཐོག་མར་ཕྱིར་གཏོང་བྱས་པ་དེ་ནི་ཀྲུང་གོའི་ཞིང་ལས་ཚན་རྩལ་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་མཚོན་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ས་མཐོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ཐོན་ལས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་ཁྲོམ་རར་འདྲེས་པའི་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་ལག་ལེན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རང་བྱུང་གི་སྐྱེས་སྟོབས་དང་གསར་གཏོད་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་ཐོན་ལས་བྱེད་སྟངས་ལ་བརྟེན་ནས། མཚོ་སྔོན་གྱིས“མཚོ་སྔོན་རྟགས་རྟགས”ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་སྦྲེལ་ཐག་ཏུ་བྱས་ཏེ། འཛམ་གླིང་ལ་མཚོ་སྔོན་གྱི་ཞིང་ལས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་གསར་པ་བཤད་བཞིན་ཡོད།
