ཟླ་11པའི་ཟླ་སྟོད་ནི“མུའུ་ཁྲི་བརྒྱའི་འབའ་ཐང”གི་ནོར་ལུག་ཤ་ཤེད་རྒྱས་པའི་དུས་ཚིགས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། རྒྱུད་བཟང་ནོར་ནག་དཔེ་སྟོན་གླིང་ཁུལ་གྱི་མཐའ་འཁོར་གྱི་སྤང་ལྗོངས་སྔོ་ལྗང་དུ་གྱུར་པ་དང་།ནོར་ལུག་ཁྱུ་དང་ཁྱུ་བྱས་ནས་རྩྭ་ཆུར་རོལ་ཏེ་། སྤང་ཐང་ཡོངས་སུ་ནོར་ལུག་གི་ཐང་མར་བརྡལ་ནས་ཡོད།
ཉེ་སར་བཅར་སྐབས། ཅུང་ལྗིད་པའི་གཟུགས་བརྙན་ཞིག་ནོར་ཁྱུ་དང་ལུག་ཁྱུའི་དབར་འགྲོ་འོང་ངམ་ཟིན་བྲིས་སུ་བཏབ་དེ། ་ནོར་ལུག་གི་ཤ་ཤེད་རྒྱས་ཚུལ་ལ་ཞིབ་ལྟ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།
“འབྲུག་ཅུས་ཀྱིས་ཡང་ཁོང་གི་ནོར་ལུག་ལ་ལྟ་བཞིན་འདུག”མཚོ་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་འབའ་རྫོང་ཞིང་འབྲོག་ཆུ་བེད་ཅུས་གཞུང་ལས་ཁང་གི་ལས་དོན་མི་སྣའི་མཛུབ་མོའི་ཁ་ཕྱོགས་བསྟན་པ་བརྒྱུད་རྒྱང་རིང་ནས་མཐོང་བྱུང་།ཉི་མ་ནུབ་པའི་གཟུགས་བརྙན་རིམ་བཞིན་གསལ་དུ་ཕྱིན་ནས་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།
འབྲུག་སངས་རྒྱལ་ནི་འབའ་རྫོང་ཞིང་འབྲོག་དང་ཆུ་བེད་ཅུས་ཀྱི་ཅུས་ཀྲང་ཡིན་ཞིང་། ལོ་གཉིས་ལྷག་ཙམ་ལས་མེད་ཀྱང་དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་གྱི་ཉམས་མྱོང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་བསམ་གྲུབ་རྒྱལ་གྱིས་མགྱོགས་མྱུར་གནས་བབ་བརྗེ་སྒྱུར་དང་འཚམ་པར་བྱས་ཏེ་ཞིང་འབྲོག་ལས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཡག་པོ་གཏོང་བའི་བསམ་ཕྱོགས་གཏན་འཁེལ་བྱས་པ་དང་ཞབས་ཞུའི་ཐབས་ལམ་གསར་གཏོད་དང་རྒྱ་ཆེར་བཏང་བས་ཞིང་འབྲོག་ལས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཡོད།
འབའ་རྫོང་ལ“ཀྲུང་གོའི་རྒྱུད་བཟང་ནོར་ནག་གསོ་སྤེལ་རྫོང”ཞེས་པའི་མཚན་སྙན་ལྡན་པ་དང་ནོར་ནག་གསོ་སྤེལ་ནི་རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་གཙོ་ཁྲིད་ལེགས་ཆའི་ཐོན་ལས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་།ཐོན་ཡུལ་གྱི་ཁོར་ཡུག་གཙང་ཞིང་།རི་མང་རྩྭ་ཐང་མང་བ།སྤུས་ལེགས་ཀྱི་རང་བྱུང་རྩྭ་རའི་རྒྱ་ཁྱོན་ཆེ་བ།ནོར་ནག་གསོ་སྤེལ་བྱེད་ཚད་མང་བ།ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ལ་ནོར་ནག་གསོ་སྤེལ་བྱེད་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་གོམས་གཤིས་དང་ཡུན་རིང་གསོག་འཇོག་བྱས་པའི་ལག་རྩལ་གྱི་རྨང་གཞི་ལྡན་པ་བཅས་ཀྱི་དབང་གིས་ནོར་ནག་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་དེ་འབའ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་ལས་ཀྱི་སྤུས་རྟགས་ཨང་དང་པོར་གྱུར་ཡོད་པ་རེད།
འབྲུག་སངས་རྒྱལ་ནི་འབའ་རྫོང་ནས་སྐྱེས་པ་ཡིན་པ་དང་། ཆུང་དུས་ནས་བེའུ་སྤུས་ཀ་ལེགས་མིན་ལྟ་ཤེས།འབའ་རྫོང་གི་ནོར་ནག་གསོ་སྤེལ་ནུས་པ་མཐོ་བ་དང་།ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེ་བ།སྐྱེ་འཚར་མྱུར་ཚད་མགྱོགས་པ།གྲང་ངར་ཐེག་པ།ཕྱུགས་ཕྲུག་གསོན་ཚད་མཐོ་བ།རྒྱུད་འཛིན་གྱི་གཞི་རྒྱུ་བརྟན་པོ་བཅས་ཡོད་པས་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་འབྲོག་ཁུལ་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁས་ལེན་དང་གདེང་འཇོག་བཟང་པོ་ཐོབ་ཡོད།
“སྤུས་རྟགས་དང་པོ”ཞེས་པའི་མིང་བྱང་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱུད་བཟང་གི་དགེ་མཚན་ཆེ་བའི་ནོར་ནག་ཐོན་ལས་དེ་འབྲོག་པའི་དཔལ་འབྱོར་ཁེ་ཕན་དངོས་ལ་འགྱུར་བ་བྱས་ཏེ་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་མང་ཚོགས་འབབ་འཕར་ཕྱུག་འགྱུར་ཐུབ་པ་མ་ཟད།ད་དུང་འཕེལ་རྒྱས་ལས་བྱུང་བའི་གྲུབ་འབྲས་མཉམ་སྤྱོད་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་རེད།ལས་འགན་འཁུར་མ་ཐག་ཁུལ་བཟང་རྒྱལ་གྱིས་འབད་བརྩོན་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད།
གསར་འགོད་པས་མཐོང་སྐབས།འབྲུག་སངས་རྒྱལ་གྱིས་བྲེལ་འཚུབ་ངང་གྲུབ་འབྲས་ངོམ་བཞིན་ཡོད།“མིག་སྔར་གླིང་ཁུལ་དུ་ལོ་6ཡས་མས་ཀྱི་ནོར་ནག་གི་ལྗིད་ཚད་སྤྱི་རྒྱ་200ཡན་ཟིན་པ་དང་ནོར་ནག་གཅིག་ལ་སྒོར་ཁྲི་ཡན་རག་གི་ཡོད།མ་གནས་སྒོར་7000ཕུད་ཡོང་འབབ་སྒོར་3000བྱུང་ཡོད། ད་ཆ་ང་ཚོས་ནོར་ནག་འདེམས་གསོའི་ལྟེ་བའི་ཁྱུ་5ལ་ནོར750དང་ཁྱུ་10ལ་ནོར1500ཡོད། ཕོ་ཟོག450འདེམས་གསོ་བྱས་ནས་ནོར་ནག་ཐོན་ཁུལ་གྱི་ཐོན་རྫས་10%མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད”ཅེས་བཤད།
དེ་སྔ་འབྲོག་པ་རྣམས་ལྟོ་གོས་གཉིས་འཛོམས་ཡོང་བ་བྱེད་པ་ནས་ད་ཆའི་ཐོན་ལས་གྲུབ་ཆ་ལེགས་སྒྲིག་དང་ཕྱོགས་སྒྱུར་རིམ་སྤོར་བྱེད་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ།དཔལ་འབྱོར་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་ཀྱི་བར།ཁུལ་བཟང་རྒྱལ་དང་ལས་རོགས་ཚོས་ཀྲུང་གོའི་རྒྱུད་བཟང་ནོར་ནག་དཔེ་སྟོན་རྫོང་དང་ནོར་ནག་ཐོན་ལས་དཔེ་སྟོན་གླིང་བསྐྲུན་རྒྱུ་གོ་སྐབས་སུ་བྱས་ནས་ནོར་ནག་གི་རྒྱུད་བཟང་གསོ་སྤེལ་ལས་གྲྭ་ལག་བསྟར་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ། སྐྱེ་ལྡན་གྱི་བདེན་དཔང་ར་སྤྲོད་ལ་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་བཏང་ནས་འབྲི་གཡག་གི་སོན་བཟང་ཐོན་ཚད་དེ་2015ལོའི་66%ནས་2021ལོའི་87%བར་གྱི་87%བར་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་། རྫོང་ཡོངས་སུ་འབྲི་གཡག་ཁྲི་31.5ཟིན་པ། འབྲི་ཁྲི་11ཟིན་པ། ལོ་གཅིག་ལ་ནོར་ནག་ཁྲི་6.7ཕྱིར་འཚོང་བྱེད་ཐུབ། རྫོང་ཡོངས་སུ་ནོར་ནག་གི་རྒྱུད་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་མཁན་མཉམ་ལས་ཁང་རྩ་འཛུགས་དང་ཁྱིམ་ཚང་ཞིང་འབྲོག་ར་བ་སོགས་ཁྲོམ་རའི་གཉེར་སྐྱོང་གཙོ་གཟུགས་121ཟིན་ཡོད་པ་རེད།
ནོར་ནག་གཅིག་གིས་ཐོན་ལས་གཅིག་སྐུལ་ཁྲིད་བྱེད་པར་འདི་ལོར“ལྗང་མདོག་སྐྱེ་ལྡན་ཞིང་འབྲོག་ཐོན་རྫས་ཕྱིར་གཏོང་བྱེད་པའི”དམིགས་ཚད་དེར་དམིགས་ནས་བསམ་གྲུབ་རྒྱལ་གྱིས་འབྲོག་ལས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་བདེ་འཇགས་ཁུངས་འདེད་མ་ལག་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་ནོར་ནག་གི་ཁུངས་འདེད་མ་ལག་གི་ལས་སྟེགས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་།མིག་སྔའི་བར་ནོར་ནག་མགོ་གྲངས་ཁྲི་31.5ཞིང་ཆེན་དང་།ཁུལ།རྫོང་བཅས་ཀྱི་ནོར་ནག་ཁུངས་འདེད་གཞི་གཅིག་ཅན་གྱི་གཅིག་གྱུར་དོ་དམ་ལས་སྟེགས་སུ་བཅུག་སྟེ“འབྲོག་ར་ནས་གསོལ་ལྕོག་བར་”གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོར་ཆ་འཕྲིན་ཅན་གྱི་དོ་དམ་བྱེད་ཐུབ་རྒྱུ།
དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ས་ཁོངས་ཀྱི་སྤྱི་སྤྱོད་སྤུས་རྟགས་དང་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཚོང་རྟགས་སྤུས་རྟགས་མཐུན་སྦྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་སྤུས་རྟགས་མ་ལག་མགྱོགས་མྱུར་བསྐྲུན་རྒྱུར་མཐོང་ཆེན་བྱས་ནས་ཁྲོམ་རའི་བྱེད་པོས་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་གྱི་ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་ས་ཁོངས་ཀྱི་སྤྱི་སྤྱོད་སྤུས་རྟགས་གང་ལེགས་སྤྱད་དེ།“ཕྱུག་གཙང”གི་ས་ཁོངས་རང་བཞིན་གྱི་ཞིང་ལས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་སྤུས་རྟགས་གཏོད་རྒྱུ་དེ་ནོར་ནག་ཐོན་ལས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་འགག་གནད་སྒྲོལ་སར་བརྩིས་ནས། ཁྲོམ་རའི་བྱེད་པོས་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་སྤུས་རྟགས་གཏོད་རྒྱུར་རོགས་སྐྱོར་དང་ཁྲིད་སྟོན་བྱས་ནས་འབྲི་གཡག་གསོ་ཚགས་མཉམ་ལས་ཁང་8ཀྱིས“ནོར་གྱི་ཕ་ས”སོགས་ཀྱི་སྤུས་རྟགས་ཐོ་འགོད་བྱས་པ་དང་དེའི་ཐོན་རྫས་ཁྲོམ་རར་བཏོན་ཡོད་པ་རེད།
ནུས་ཆེའི་གསོ་སྤེལ་ལ་བརྟེན་ནས་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ་ཐོན་ལས་དར་རྒྱས་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་ཕྱུག་པོ་ཡོང་བ་བྱས་ཏེ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཕན་པ་ཐོབ་པའི་འབྲུག་སངས་རྒྱལ་གྱིས“ནོར་ནག”གི་ལས་དོན་མུ་མཐུད་ཡག་པོ་བསྒྲུབས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱུག་འགྱུར་གྱི་སེམས་པ་སྔར་བས་ཆེ་རུ་འགྲོ་རྒྱུའི་གཏན་འཁེལ་བྱས་པ་རེད།འབྲུ་རིགས་གཟན་ཆས་སུ་བསྒྱུར་བ་དང་།ཕྱུགས་དོར་རྩྭ་གསོ།གཟན་རྩྭའི་རྒྱུད་བཟང་ཁ་གསབ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རོགས་སྐྱོར་རྣམ་གྲངས་ལག་བསྟར་བྱས་པ་བརྒྱུད་རྫོང་ནང་གི་གཟན་རྩྭ་འདེབས་འཛུགས་ལས་སྣོན་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་པོ་བྱུང་བ་དང་།གཟན་རྩྭ་དང་གཟན་ཆག་གསོག་ཉར་མཛོད་དང་རྩྭའི་ཐོན་རྫས་ལས་སྣོན་བཟོ་གྲྭ་བཙུགས་ནས་ལོ་རེར་སྤུས་ལེགས་གཟན་རྩྭ་ཏུན་ཁྲི་3.85ཐོན་སྐྱེད་བྱས་པ་དང་།ལོ་རེར་མ་རྨོས་ལོ་ཏོག་གི་གཟན་ཆག་ཏུན་ཁྲི་4.4ཐོན་སྐྱེད་བྱས་ནས་ནོར་ནག་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་འགན་ལེན་བྱས་ཡོད།
ཟླ་10ཚེས་28ཉིན་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་པུས་མིང་བཏགས་པའི་སྣོད་བཅུད་ཤེས་དཔལ་འཛུགས་སྐྱོང་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་ཁག་བདུན་པ་དང“སྔོ་ཞིང་དྭངས་བའི་རི་ཆུ་གསེར་རི་དངུལ་རི་ཡིན་”ཞེས་པའི་ལག་ལེན་གསར་གཏོད་རྟེན་གཞིའི་སྒོ་བྱང་སྤྲོད་པའི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་འབའ་རྫོང་ལ“སྔོ་ཞིང་དྭངས་བའི་རི་ཆུ་གསེར་རི་དངུལ་རི་ཡིན་པའི”ལག་ལེན་གསར་གཏོད་རྟེན་གཞི་ཞེས་མིང་བཏགས་པ་དང་གནས་ཚུལ་དེས་འབྲུག་སངས་རྒྱལ་གྱིས“ནོར་ནག”བདམས་ནས“ནོར་ནག”གི་ཐོན་ལས་སྤུས་ལེགས་སྒོས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བའི་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོ་བཅངས་ཡོད།
“ནོར་ནག་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བར་ང་ཚོས་ཁྱུ་གཅིག་གི་རྒྱུད་བཟང་ནོར་ནག་དང་ནོར་ནག་དཀྱུས་མའི་ཤ་སྤུས་ལ་ཞིབ་དཔྱད་ཚད་ལེན་བྱེད་པ་མ་ཟད།ད་དུང་རྒྱུད་བཟང་ནོར་ནག་གི་སྐྱེ་འཚར་ཁོར་ཡུག་དང་བསྡུར་བ་བྱས་ཏེ་ང་ཚོས་ནོར་ནག་རྩེ་གྲ་ཁྲོམ་རར་འོས་སྦྱོར་བྱས་ནས་གྲ་སྒྲིག་ཆ་ཚང་དང་གསལ་བཤད་ཡག་ཤོས་བྱས་ཏེ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་ལྗང་མདོག་སྐྱེ་ལྡན་ཞིང་འབྲོག་ཐོན་རྫས་ཕྱིར་གཏོང་བྱ་ཡུལ་གྱི་དཔེ་མཚོན་གཏོད་དགོས”ཅེས་བཤད།
ལོ་ཙཱ་བ། ལྷ་ཆེན་རྒྱལ།
རྩོམ་སྒྲིག་པ། : ལྷ་ཆེན་རྒྱལ།