【འོད་སྟོང་འབར་བའི“ལོ་ལྔའི་འཆར་འགོད་བཅུ་བཞི་པའི”བཅོས་སྒྱུར་གྱི་ལེའུ་གསར་པ 】 ལྗང་ལོས་གཏམས་པའི་རི་དང་དྭངས་ཤིང་གཙང་བོའི་ཆུ་མོ།

[འོད་སྟོང་འབར་བའི“ལོ་ལྔའི་འཆར་འགོད་བཅུ་བཞི་པའི”བཅོས་སྒྱུར་གྱི་ལེའུ་གསར་པ ] ལྗང་ལོས་གཏམས་པའི་རི་དང་དྭངས་ཤིང་གཙང་བོའི་ཆུ་མོ།

--མཚོ་སྔོན་གྱི“ལོ་ལྔའི་འཆར་འགོད་བཅུ་བཞི་པའི”འཕེལ་རྒྱས་གྲུབ་འབྲས།

2025ལོ་ནི“ལོ་ལྔའི་འཆར་འགོད་བཅུ་བཞི་པའི”འཆར་འགོད་མཇུག་འགྲིལ་བའི་ལོ་ཡིན། དུས་ཚོད་གལ་ཆེན་གྱི་དུས་མཚམས་སུ་་ལངས་ནས་ཕྱིར་ང་ཚོ་མཚར་ལོངས་བྱུང་སའི་གཞི་ཆེན་པོར་བརྩེ་བའི་མིག་གིས་ལྟ་དུས། གཙང་པོ་གསུམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་ཞེས“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”དུ་གྲགས་པའི་མཚོ་སྔོན་གྱིས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་བསམ་བློ་ལག་ལེན་གཏིང་ཟབ་དང་རི་སྔོ་ཆུ་དྭངས་དང་གསེར་རི་དངུལ་རི་ལས་ལྷག་པའི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་བསྐྱེད་དེ།  སྐྱེ་ཁམས་སྔོན་སྤེལ་དང་འབྱུང་འཕྲོད་གོང་འཕེལ་ཀྱི་གོ་རིམ་ཁྲོད་བསམ་བློ་ཡར་རྒྱས་ལ་བརྩོན་ཞིང་གོ་སྐབས་དམ་འཛིན་བྱས་པ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་མགྱོགས་མྱུར་སྐྲུན་པའི་དངོས་སྒྲུབ་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ནས་གཙང་པོའི་འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་ས་གཞི་ཆེན་པོའི་སྟེང་དུ། མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་རི་མོ་གཏོད།

རི་ཆུ་སྲུང་སྐྱོབ། 

འཁྱགས་ཀླུང་མར་བཞིན་ཞུ་བ་ཆུ་བོར་བབས་ཏེ་ཤར་ཕྱོགས་སུ་བཞུར་ཞིང་།  ཕྲེང་བར་འབྲེལ་བའི་རི་ཆུ་དང་མཚོ་མོ་ཡིས་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་སྲུང་ཐིག་བརྟན་སྲུང་བྱས་པ་དང་། འཕུར་ལྡང་གི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་བག་ཡངས་སུ་རྒྱུ་བའི་གནམ་སའི་མཛེས་སྡུག་དེ་ལ་བསྟོད་བསྔགས་མི་བྱེད་མཁན་མི་གཅིག་ཀྱང་མེད། མཛེས་སྡུག་གི་རྒྱབ་ཏུ་སྲུང་སྐྱོབ་ཡིན་ཏེ།  གནད་ཀྱི་གཙོ་བོ་ནི་གཙང་པོ་གསུམ་གྱི་མགོ་ཁུངས“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། དུས་ཚོད་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་གི་ལས་ཕྲན་བུ་ཐ་སྣེ་གཅིག་ཏུ་སྦྲེལ་སྐབས། སྔོ་ལྗང་འབྱུང་འཕྲོད་ཀྱི་གནོད་མེད“ངོས”དེ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་རྒྱ་ཆེར་སྐྱེད་ཅིང་རིང་དུ་བསྲིངས་པས་རྨ་ཙོང་རོང་ས་ནས་གཙང་པོ་གསུམ་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་བར་དགེ་མཚན་དང་གཟི་བརྗིད་སྔར་ལས་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡོད་པ་དེ་ནི་རི་ཆུ་སྔོ་ཞིང་དྭངས་པའི་ཡུལ་ལྗོངས་ཉམས་དགའ་བ་འདི་རེད། 

མཚོ་ཤར་གྲོང་ཁྱེར་ཧོར་གྲོང་ཧོར་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་བྱང་རིའི་ནགས་ར་ནི་མདོ་ལ་རི་བོའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་པང་དུ་བསྙེས་ནས་རི་ཀླུང་ཐང་གསུམ་གྱི་རང་བྱུང་གི་ཉམས་འགྱུར་ཅི་དགར་མངོན། ལོ་འདི་དག་རིང་ནགས་རས་རི་ཐང་གི་རྩི་ཤིང་སྲུང་སྐྱོང་བྱ་བ་གཙོ་བོར་བཟུང་བ་དང་།  ཤིང་རིགས་ཀྱི་ཤིང་སོན་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་པའི་ལས་འགན་གཅིག་ལྕོགས་སུ་འཁུར། ལང་ཧྲི་ཏང（浪士当）གི་ལྗང་བུ་གསོ་ཚགས་ཀྱི་ས་ཁོངས་མི་འདྲ་བའི་ནང་གཡར་བ་དང་། མདོ་ལའི་ཤུག་རིལ་ལ་སོགས་ཀྱི་མྱུ་གུ་གྲལ་འགྲིག་ངང་བསྒྲིགས་ཡོད་པ་རེད།
  ཧོར་གྲོང་བྱང་རིའི་ནགས་ཚལ་གྱི་འགོ་གཙོ་གཞོན་པ་ཀྲོའུ་ཀྲན་པང་གིས་འདི་སྐད། མིག་སྔར་ལང་ཧྲི་ཏང་དང་། རྒྱ་ཐང། ཅ་ཏའོ་ལུང་པ།  པ་གྲ་བཅས་མྱུག་གསོ་ར་བ་བཞི་ཡིས་རང་ཡུལ་གྱི་ཤིང་རིགས་གསོ་སྐྱོང་གཙོར་བཟུང་སྟེ། ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ས་ཁོངས་སྔོ་འགྱུར་དང་ནགས་ཁུལ་གྱི་སྡོང་འཛུགས་ནགས་སྐྲུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཤིང་སོན་དགོས་མཁོར་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བཞིན་ཡོད་ཅེས་ངོ་སྤྲོད་བྱས། ཁོས་མུ་མཐུད་དུ“གསོན་ཤིང་སྤོ་འཛུགས་ཀྱི་གསོན་ཚད་དང་ཉར་ཚགས་བྱེད་ཚད་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཇེ་མཐོར་གཏང་ཆེད། རྒྱུད་འདྲེན་དང་སོན་གསོ་ལེགས་འདེམས་ལ་སོགས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་བསྒྲུབས། མིག་སྔར་རྩི་ཤིང་གི་རྒྱུད་རིགས600ལྷག་ཙམ་འཚོལ་སྡུད་བྱས་པ་དང་། དེ་དག་རིགས་ཚན12དང་ཁོངས35རུ་གཏོགས་ཡོད”ཅེས་བཤད།

དོན་དངོས་ཀྱི་ལས་ཀ་རེ་རེ་མཚོ་སྔོན་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་དམིགས་སུ་བཟུང་ནས་སྤེལ་ཡོད་པས། རྒྱལ་ཁོངས་ས་ཞིང་ལྗང་སྒྱུར་ལ་མདོག་བཟང་ཤར། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པའི་འཕེལ་རིམ་ཁྲོད་མཚོ་སྔོན་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་འགྱུར་ལྡོག་དང་སྐྱེ་ཁམས་མཛེས་སྡུག་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་མངོན་གསལ་དུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད།“ལོ་ལྔའི་འཆར་འགོད་བཅུ་བཞི་པ”ནས་བཟུང་མཚོ་སྔོན་གྱིས་སྔ་རྗེས་སུ་རྒྱལ་ཁོངས་ས་ཞིང་མུའུ་ཁྲི2633.56ལྗང་སྒྱུར་བྱས།  དེའི་ནང་ས་མུའུ་ཁྲི1019.03ནགས་བཟོ་ནགས་སྐྱོང་དང་རྩྭ་ཐང་མུའུ་ཁྲི1614.53ཉམས་གསོ་བཅོས་སྐྱོང་བྱས། རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པ་དང་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི“དྲ་སྦྲེལ+དམངས་ཡོངས་ཀྱི་འོས་འགན་སྡོང་འཛུགས”རྟེན་གཞི33ལ་བརྟེན་ནས་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་སྡོང་འཛུགས་འོས་འགན་ཕབ་རྩིས་བྱས་ན་སྡོང་རྐང7200ལྷག་དང་། ཞིང་ཆེན་རིམ་པ་ནགས་ཚལ་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ13། ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་ནགས་ཚལ་གྲོང་གསེབ་31བཅས་གསར་འཛུགས་ལ་སྐུལ་འདེད་ཧུར་ཐག་བཏང་། 

མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་པད་མ་རྫོང་དྷི་མདའ་ཡུལ་ཚོ་རིན་སྒང་གྲོང་ཚོའི་ཁྲ་ཧུང་པའོ་ནི་ཞིང་ཆེན་སྨར་ཁོག་གཙང་བོའི་ནགས་ལས་ཅུས་དམར་དམག་ལུང་པའི་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་ས་ཚིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ལོ8ལྷག་གི་རིང་ཁོ་རང་སྐྱེ་ཁམས་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་པ་ཞིག་ནས་ཚོགས་ཆུང་གི་མགོ་ཁྲིད་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། སྨར་ཁོག་གཙང་བོ་ནགས་ཚལ་ཁུལ་དུ་ཡུན་རིང་འཚོ་བའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་བརྗོད་ན། སྔོན་ཆད་རང་ཁ་རང་གསོ་བྱེད་ཐབས་གཙོ་བོ་ནགས་ཤིང་ལ་བརྟེན་དགོས་པ་ཡིན། ད་ཆ་མི་མང་པོ་ཞིག་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་དཔུང་ཁག་ནང་ཞུགས་པ་དང་བསྟུན་ནས་ལྟ་སྐྱོང་དཔུང་སྡེ་ཁྲོད་ཞུགས་པས།  ཚང་མས་ཐོན་ཁུངས་སྲུང་སྐྱོབ་ཡག་པོ་བྱས་ཚེ་གཞི་ནས་ཡོང་འབབ་ཀྱི་རྒྱུན་ཆད་མི་འགྲོ་བར་ངོས་འཛིན་གསལ་བོ་ཐོབ། 
   ཞིང་ཆེན་སྨར་ཁོག་གཙང་པོའི་ནགས་ལས་ཅུས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་འཛུགས་སྐྱོང་བརྒྱུད་ལས་བཟོ་བར་ཕུགས་ཕན་ལམ་སྲོལ་གསར་འཛུགས་དང་། སྤྱི་ཕན་རང་བཞིན་གྱི་ལས་གནས་བརྩོན་ལེན་དང་དོན་འཁྱོལ། ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་གྲོང་ཚོ་རིམ་པ་དང་མི་སྒེར་གྱིས་འགན་གཙང་ལེན་བྱེད་པའི་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་གི་ཚོད་ལྟའི་ལས་དོན་ཁྱབ་གདལ་གཏོང་བ་སོགས་ཀྱི་བྱ་ཐབས་བཙུགས་ཏེ། མང་ཚོགས་མང་པོ་ཞིག་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་སྲུང་བ་འགྱུར་བར་ཁྲིད་སྟོན་བྱས། ད་སྔ་མང་ཚོགས259ལས་གནས་སུ་བཀུགས་ཤིང་། ལོ་རེར་མི་རེར་གཏན་འཇགས་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི2.16སྟེར་གྱི་ཡོད། ལོ་ལྔའི་རིང་མཚོ་སྔོན་གྱིས་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་།བརླན་སའི་སྐྱེ་ཁམས་ཕན་འབྲས་ཁ་གསབ་སྲིད་ཇུས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་པ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་ནགས་སྲུང་པའི་སྲིད་ཇུས་ལེགས་སུ་ཕྱིན། ཞིང་ཆེན་ཡོངས་སུ་སྐྱེ་ཁམས་ནགས་སྲུང་པ་ཁྲི8ཡས་མས་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་ཡིག་ཚགས་དང་བྱང་བུ་བཟོས་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ནགས་སྲུང་པ་ཁྲི4.9ཡོད་པས། “སྐྱེ་ཁམས་མཛེས་པ”དང“མི་སེར་ཕྱུག་པོ”འགྱུར་བ་ལ་མཉམ་དུ་སྐུལ་འདེད་བཏང་།

ཚོས་གཞི་ལ་ཁ་དོག་བསྣན།  

མཚོ་བྱང་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་རྒྱ་མདོ་རྫོང་མངའ་ཁོངས་ཀྱི་ཁེ་ཐུའུ་བྱེ་ཁུལ་དང་ཀྲུང་གོའི་སྐམ་སའི་དབུས་ཁུལ་གྱི་ཚྭ་མཚོ་ཆེ་ཤོས་ཏེ་མཚོ་སྔོན་པོའི་བར་གྱི་དྲང་ཐིག་བར་ཐག་སྤྱི་ལེ3ཡང་ཟིན་གྱི་མེད། སྔོ་ལྗང་འབྱུང་འཕྲོད་གནོད་མེད་ཀྱི་ལྕགས་རི་རིང་པོ་ཞེས་གྲགས་པའི“བྱང་གསུམ་འགོག་སྲུང་ནགས་ཚལ་ལས་གྲྭ”ནི1978ལོར་ལག་བསྟར་བྱས་པ་ཡིན་ཞིང་། དུས་དེ་ནས་བཟུང་ཁེ་ཐུའུ་བྱེ་ཁུལ་གྱི་བཅོས་སྐྱོང་ལ་རེ་བས་ཁེངས། ད་ཆ་དེ་སྔའི་ཐང་རྒོད་ས་ཁུལ་དེ་བྱེ་ཐང་གི་སྔོ་གླིང་དུ་གྱུར་ནས་གང་སར་འདབ་ལོ་ཐགས་སུ་བཀྲ་བའི་རྩི་ཤིང་གིས་ཁེངས། 
   སྐྱེ་ཁམས་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་བ་ཧྭ་ཧྲི་ཚའེ་དང་ཁོའི་ནག་མོ་ཝང་ཧའེ་ལན་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱུན་གཏན་གྱི་སྐོར་སྲུང་ལས་དོན་ལས་གཞན། ད་དུང་གད་སྙིགས་འཐུ་པ་དང་མེ་འགོག་མེ་ཟོན་ཐད་སྐོར་ཞིབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། “དང་ཐོག་འདིར་ཡོང་དུས།  མིག་གི་མཐོང་ཚད་བྱེ་མ་ཡིན་པ་མ་ཟད། བྱེ་ཁུལ་དུ་དངོས་པོ་གསོན་པོ་མཐོང་ཐུབ་རྒྱུ་དེ་བས་ཀྱང་དཀོན། ད་ཆ་གནས་འདིར་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད། ” ཧྭ་ཧྲི་ཚའེ་ཡིས་ཁེ་ཐུའུ་བྱེད་ཁུལ་དུ་སྐོར་ཞིབ་བྱེད་སྐབས་གཡི་མཐོང་མྱོང་བ་དང་། ད་ལྟ་དགོ་སྐྱ། ཝ་དམར་ལ་སོགས་ཀྱང་ཁེ་ཐུའུ་བྱེ་ཁུལ་གྱི“གཏན་སྡོད་སྲོག་ཆགས”ཏུ་གྱུར་ཡོད་ཟེར།
  ལོ་མང་རིང་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་བྱས་པ་བརྒྱུད། “ས་ཁོངས་བསྡམས་རྒྱ་གཙོ་བོ་དང་། བཀག་འགོག་དང་ནགས་རྩྭ་འདེབས་འཛུགས་ཟུང་འབྲེལ”དང་། མིས་བཟོས་བྱེ་འགོག་དང་ནགས་རྩྭ་འདེབས་འཛུགས་ཀྱི་བྱེ་བཅོས་ལག་རྩལ་བེད་སྤྱད་དེ་ཁེ་ཐུའུ་བྱེ་ཁུལ་གྱིས་གྲང་ངར་ཆེ་བའི་ས་མཐོ་བྱེ་ཁུལ་དུ་རྩི་ཤིང་གསོན་ཚད་མཐོ་ཞིང་། ཕན་འབྲས་མྱུར་བའི་བྱེ་བཅོས་ནགས་བཟོ་ཡི་ལམ་བུ་གསར་པ་ཞིག་བཏོད་དེ། བྱེ་བཅོས་ཀྱི་དུས་ཡུན་ཇེ་ཐུང་དང་། བྱེ་བཅོས་ཀྱི་མ་དངུལ་ཇེ་ཉུང་དུ་བཏང་ནས་བྱེ་བཅོས་ལ་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་ཐོབ།

ཁེ་ཐུའུ་བྱེ་ཁུལ་ནས་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ལ་བལྟས་ན། ལོ་ལྔའི་རིང་ནི“བྱང་གསུམ”ལས་གྲྭ་འཛུགས་སྐྲུན་དེ་གཙང་པོའི་མགོ་ཁུངས་ཀྱི་ས་གཞི་ཆེན་པོའི་ཟབ་སར་སླེབས་པའི་དུས་མཚམས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། མཚོ་སྔོན་གྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི“བྱང་གསུམ”ལས་གྲྭའི་འགག་སྒྲོལ་ལས་ཀ་བཀོད་སྒྲིག་གི་བླང་བྱ་ལག་བསྟར་དང་དོན་འཁྱོལ་ནན་ཏན་བྱས་པ་དང་། ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་མཐུན་སྦྱོར་ལམ་སྲོལ་བྱ་ཐབས་བཙུགས་ཏེ། རྒྱལ་ཡོངས་ནས“བསམ་འཆར་གཅིག་དང་ཇུས་གཞི་གཉིས”སྔོན་ལ་བཏོན་པ་དང་། ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས“2+1+12+N”བྱེ་འགོག་བྱེ་བཅོས་གྱི་སྤྱིའི་བཀོད་སྒྲིག་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པས་འཆར་འགོད་བཟོས། རྒྱལ་ཁབ་དང་། ཞིང་ཆེན། གྲོང་ཁྱེར། རྫོང་བཅས་རིམ་པ་བཞིའི་རིགས་གཅིག་མཁས་ཅན་དང་ལག་རྩལ་པ་མཉམ་འགུལ་གྱི་ལམ་སྲོལ་དང་གཙོ་གནད་རྣམ་གྲངས་ལས་ས་ཁུལ་གཅིག་ལ་གཞི་བཙུགས་ནས་རྟོག་ཞིབ་བརྒྱུད་ལས་ཀ་དངོས་དོན་འཁྱོལ་གྱི་ལམ་ལུགས་བཅས་བཙུགས་ཏེ། ཚད་བརྒལ་རང་བཞིན་གྱི་སྒོ་ནས《ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་ནོར་སྲིད་གྱིས“བྱང་གསུམ”ལས་གྲྭ་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱ་བའི་སྐོར་གྱི་ལག་བསྟར་བསམ་འཆར》དང《མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི“བྱང་གསུམ་”རྣམ་གྲངས་ཀྱི་མ་དངུལ་དོ་དམ་བྱེད་ཐབས》བཏོན་ནས་ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར(ཁུལ)རྫོང་བཅས་ནས8:2སྡུར་ཚད་ཀྱིས་མ་དངུལ་གྱི་ཁག་འགན་བགོ་དགོས་པ་ཁ་གསལ་བཟོས།　

1978ལོར“བྱང་གསུམ”གྱི་ལས་གྲྭ་སྤེལ་འགོ་ཚུགས་པ་ནས་བཟུང་། མཚོ་སྔོན་གྱིས་སྔ་རྗེས་སུ་དུས་རིམ་ལྔ་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་འགན་ལེགས་འགྲུབ་བྱས། མིག་སྔར། “བྱང་གསུམ་”གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་དེ་དུས་རིམ་དྲུག་པའི་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་དུས་སྐབས་ཡིན་ལ། བྱེ་འགོག་བྱེ་བཅོས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་སྲ་བརྟན་དང་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་བའི་འགག་རྩའི་དུས་སྐབས་ཀྱང་ཡིན། མཚོ་སྔོན་གྱིས་ཀྲུང་གོའི་ནགས་ལས་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་ཁང་སོགས་སྡེ་ཚན་བར་འཐབ་ཇུས་མཉམ་ལས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་བཙུགས་ཤིང་། ཀན་སུའུ་དང་ཞིན་ཅང་བར་མཉམ་འབྲེལ་འགོག་སྲུང་དང་མཉམ་འབྲེལ་བཅོས་སྐྱོང་གི་མཉམ་ལས་གྲོས་ཆིངས་བཞག  ཀན་སུའུ་དང་མཚོ་སྔོན་གྱི་མཐའ་མཚམས་ཏེ་རྨ་ཙོང་ས་ཁུལ་ལྗང་མདོག་དོག་ལམ་བཏོད་པའི་རྣམ་གྲངས་ཇུས་འགོད་བྱས། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཐོན་ལས་ཀྱི་དམངས་ཕྱུག་དང་གུད་གསབ་ལས་སྤྲོད་སྲིད་ཇུས་ཁྱབ་སྤེལ་བཏང་སྟེ། “བྱང་གསུམ་”ལས་གྲྭ་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་མཉམ་འདྲེས་གཏིང་ཟབ་སྤེལ་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་འཕར་སྣོན་ལ་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས།

རྨ་ཙོང་རོང་ས་ནས་མཚོ་སྔོན་པོ་བར་དང་། གསེར་ཆེན་གཞོང་ས་ནས་ཚྭ་འདམ་གཤོང་སའི་བར། ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་གཙོ་གནད་བཅོས་སྐྱོང་ཁུལ་མངོན་འགྱུར་དེ“བྱེ་མས་བསྣུབས་པ”ནས“རྩི་ཤིང་གིས་བྱེ་མགོ་གནོན་པའི”ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱི་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་དང་། བྱེ་ཀློང་སྐྱ་བོ་ནས་སྐྱེ་སྟོབས་འབར་བའི་ལྗང་མདོག་གི་གནས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། “བྱང་གསུམ”ལས་གྲྭའི་གྲུབ་འབྲས་དེ་དམངས་ཚིས་ཀྱི་བདེ་རྩ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལོངས་སྤྱོད་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ས་ཁོངས་དཔལ་འབྱོར་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་རྣམ་པར་གནམ་ས་མགོ་རྟིང་སློག་པའི་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་།

དེ་ནས་ཞིང་ཆེན་གྱི་སྲིད་འཛིན་ལྟེ་གནས་ཟི་ལིང་ལ་བལྟས་ཡོང་ན། ལྷོ་བྱང་རི་བོ་ཡིས་མཚོ་སྔོན་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་མངའ་ཁོངས་སུ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་གྲུབ་འབྲས་བླངས་ཡོད་དེ། རི་བོ་དང་། གཙང་བོ། གྲོང་ཁྱེར། ཡུལ་ལྗོངས་བཅས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་གྱི་ལྗོངས་རིས་ཡིད་དུ་འོང་བ་ཞིག་བརྩམས་ཡོད། ད་ལོར་ཟི་ལིང་གི་བྱང་རིའི་ཏ་ཏུན་ལིང་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་དེ་མང་ཚོགས་ལ་སྒོ་ཕྱེས་ཤིང་། “ཟི་ལིང་གི་མིག་འབྲས”ཞེས་མིང་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུལ་སྐོར་བ་མི་ཐེངས་ཁྲི20ལས་བརྒལ་བ་བཀུགས།  རི་བོའི་མཛེས་པ་དང་། གཡུ་ལོས་ལྟེམས་པའི་ཁོར་ཡུག་མི་དམངས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཡིན་པའི་མདུན་པ་དངོས་སུ་མངོན་འགྱུར་བྱུང་བ་དང་། ནགས་ཚལ་ཁེབས་ཚད་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཆེ་རུ་འགྲོ་བ་དང་མཉམ་དུ་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་དང་བདེ་སྐྱིད་སྟོན་གྲངས་ཡང་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།

ལྗང་མདོག་ལ་གཏད་དེ་མདུན་ནས་མདུན་སྐྱོད།

“ཀྲུང་གོའི་ཆེས་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་མཚོ་མོ་ལྔའི”དང་པོར་བརྩི་བའི་མཚོ་སྔོན་པོ་དེ་ཐེངས་རེ་རེར་འཐབ་ཇུས་ཀྱི“ཁེ་ཕན་”རིམ་བརྩེགས་བསྐྱར་སྣོན་བྱས་པའི་ཁྲོད།   སྔ་ཚབ་ཕྱི་འཛིན་གྱི་རིམ་པ་འཕར་ནས་ད་ཆ་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་འོས་འདེམ་ཁུལ་ལས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཡུལ་སྐོར་བྱ་ཡུལ་གྱི་མཚོ་སྔོན་པོ་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་འགག་རྩའི་དུས་སུ་གནས་ཡོད།རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཡུལ་སྐོར་དམིགས་ས་མཚོ་སྔོན་པོ་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་བསྐྲུན་པ་ནི། “སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་དམངས་ཕན་དང་། མཉམ་འཛུགས་མཉམ་སྤྱོད”ཀྱི་ཐབས་ལམ་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་ནས་གྲུབ་པ་ཞིག་རེད། ལྗོངས་ཁུལ12ལ2023ལོར་གཉེར་སྐྱོང་བྱས་པ་ནས་བཟུང་སྲིད་གཞུང་གིས་གཙོ་ཁྲིད་དང་། གྲོང་ཚོ་ཐུན་མོང་ཞུགས་པ། ཞིང་འབྲོག་པར་ཁེ་སྤོགས་བགོ་བ་བཅས་ཀྱི་ལས་གཉེར་བྱེད་སྟངས་བཙུགས་ཡོད། ད་ལོ་ནས་བཟུང་ཡུལ་སྐོར་བ་མི་ཐེངས་ཁྲི187.49སྣེ་ལེན་བྱས་ཤིང་། སྒོར་ཁྲི4978.26་ཡུལ་སྐོར་ཡོང་འབབ་རག་ལ། དེ་ནི་ལོ་གོང་མ་ལས་སོ་སོ5%དང17%འཕར།

སྐྱེ་ཁམས་ཡུལ་སྐོར་ཚ་ཚ་འུར་འུར་ངང་དར་བའི་རྒྱབ་ནི་སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ཁུངས་གྱིས་བསྐྲུན་པའི“མངོན་མེད་ཡུལ་ལྗོངས”ཡིན། “མཉམ་འགུལ་འཕེལ་རྒྱས་དང་ས་གནས་ཞབས་འདེགས”དམིགས་འབེན་དུ་བཟུང་སྟེ། མཚོ་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གསེར་ཆེན་རྫོང་རྟ་ནག་མ་གྲོང་རྡལ་གྱི་རྟ་ནག་མའི་སོག་གུར་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་ནི་སྐྱེ་ཁམས་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ12གྲས་ཤིག་ཡིན།  སྐྱེ་ཁམས་ཡུལ་སྐོར་གྱིས་ས་གནས་དེ་གའི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཁེ་ཕན་བསྐྲུན་པའི་སྐབས་སུ། རྟ་ནག་མ་གྲོང་རྡལ་ཝུན་པ་གྲོང་ཚོའི་འབྲོག་པའི་འབྱུང་ཁུངས་ཝུན་པའི་དམངས་ཤག་དེ་ཡུལ་སྐོར་བས་མཚོ་སྔོན་པོར་ལྟ་སའི་གནས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ཞིག་ཡིན། གྲོང་ཚོའི་ཐུན་མོང་གི་ཐོན་ལས་ཡིན་པའི་ངོས་ནས2019ལོའི་ཟླ6པར་ཕྱོགས་གསུམ་པས་གཉེར་སྐྱོང་བྱས་ཤིང་། གླ་ཡུན་ལོ་དྲུག་རིང་ལ་ཡོང་འབབ་སྒོར་ཁྲི200རག  ད་སྔ་གྲོང་ཚོ་དེར་སྒེར་གཉེར་དམངས་ཤག15ཡས་མས་ཡོད་པས། ཡོང་འབབ་ལ་མངོན་གསལ་དོད་པོས་འགྱུར་བ་བྱུང་།མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱི་རིམ་པ་ཇེ་མཐོར་དང་སྤུས་ལེགས་ཡུལ་སྐོར་ལམ་ཐིག“མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ་བཞིན་སྦྲེལ”། ཡུལ་ལྗོངས་ཁུལ་ཁག་ཅིག་གིས་གནས་ཡུལ་གྱི་ལེགས་ཆ་དང་ཡུལ་ལྗོངས་ཀྱི་ཡིད་འགུགས་ནུས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་གྲོང་ཚོའི་ཐུན་མོང་གི་དཔལ་འབྱོར“མཉམ་དུ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི”གཉེར་སྐྱོང་རྣམ་པ་གསར་པ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་དམངས་ཕྱུག་འགྱུར་ཐབས་གསར་པ་ཞིག་ཆགས།

སྐྱེ་ཁམས+ཡུལ་སྐོར་ལ་དགེ་མཚན་ལྡན་ཞིང་མི་མངོན་པའི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱང་ལྡན། ཀྲུང་གོའི་སྐམ་སའི་དབུས་ཁུལ་གྱི་ཚྭ་མཚོ་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ཆུ་ཚད་མཐོན་པོའི་སྒོ་ནས་སྲུང་སྐྱོང་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་སྒོ་ནས་གོང་འཕེལ་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་མཚོན་ན་ཡང་དེ་ལྟ་རེད། ད་ཆ་མཚོ་སྔོན་པོ་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་དང་ལྗོངས་ཁུལ་གཞན་གྱིས་མཚོ་མཐའི་ཡུལ་ཚོ་དང་གྲོང་རྡལ8དང་གྲོང་ཚོ20ཡི་ཁྱིམ་ཚང6400ལྷག་ཙམ་གྱི་ཞིང་འབྲོག་པ་ཁྲི2ལྷག་ཙམ་ཐད་ཀར་རམ་གཞན་བརྒྱུད་ཀྱིས་ཁེ་ཕན་ཐོབ་པར་སྐུལ་ཁྲིད་བྱས་ནས་མི1000ལྷག་ཙམ་གྱི་ལས་ཞུགས་ཐག་གཅོད་བྱས། མཚོ་མཐར་སྐྱེ་ཁམས་དོ་དམ་སྲུང་སྐྱོང་པའི་ལས་གནས2931བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཤིང་། རྩྭ་ཐང་གི་སྐྱེ་ཁམས་བྱ་དགའ་དང་ཁ་གསབ་དང་། འདམ་རའི་སྐྱེ་ཁམས་ཕན་འབྲས་ཁ་གསབ། རྨོ་བསྐྱུར་བརླན་གསོ་ཡི་ཁ་གསབ་བཅས་ལ་སྒོར་ཁྲི7893དོན་འཁྱོལ་བྱས་ནས་དུད་ཚང4106ཁེ་ཕན་ཐོབ། སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་ཁེ་སྤོགས་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཕྱིར་གཏོང་བྱས་པས། ས་གནས་ཀྱི་ཧུར་བརྩོན་རང་བཞིན་སྐུལ་སློང་ཐེབས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་ལ་ཁས་ལེན་ཐོབ། རི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་དེ་དཔལ་འབྱོར་ཕན་འབྲས་དུ་བསྒྱུར་ཏེ།  རི་སྔོ་ཆུ་དྭངས་ནི་གསེར་རི་དང་དངུལ་རི་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་གསོན་ཉམས་དང་བཅས་ལག་ལེན་བྱུང་ཡོད།
  བྱེ་མ་ལ་མདུན་མཛེས་ལྗོངས་ཁུལ་གྱིས་མཚོ་མཐའི་བྱེ་ཐང་མཛེས་ལྗོངས་ཐོན་ཁུངས་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཡུལ་སྐོར་འཕེལ་རྒྱས་སུ་བཏང་བ་དང་། བརྒྱུད་བགྲོད་ལས་ཞུགས་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་རྣམ་པ་དང་། ལས་རིགས་ནང་ཞུགས་པའི་རྣམ་པ། ཐོན་རྫས་ཕྱིར་འཚོང་གི་རྣམ་པ། མ་རྩའི་ཁེ་སྤོགས་བགོ་བའི་རྣམ་པ་བཅས་བྱས་ཏེ་ཞིང་པ་དང་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་སྣེ་ཁྲིད་པའི་ལམ་སྲོལ་ལག་བསྟར་ཟབ་མོ་བྱས་ནས་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་འཕར་སྣོན་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་། 　　

མཚོ་སྔོན་པོས་ད་ལྟ་སྲུང་སྐྱོབ་ནན་མོ་ཁྲོད་ནས་ཁྱོན་ཡོངས་ལྗང་མདོག་ཏུ་སྒྱུར་པའི་ཕྱོགས་སུ་སྐྱོད་བཞིན་ཡོད། སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ལས་ཅན་དང་ཐོན་ལས་སྐྱེ་ཁམས་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་གོ་རིམ་ཁྲོད། སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་རིན་ཐང་ཆེན་པོ་རྩ་ཆེན་དུ་བརྩིས་པས་རི་ཆུ་ལ“རིན་ཐང”དེ་བས་ཆེན་པོ་མངོན་ཞིང་། འཕེལ་རྒྱས་ལ“རིན་ཐང”སྔར་བས་མངའ་བ་དང་།  ཡུལ་སྐོར་ཐོན་རྫས་ཀྱི“རིན་ཐང”ལྷག་ཏུ་འཕར།

   ཚད་ཡོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་དགེ་མཚན་དེ་ཚད་མེད་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་སྒུལ་ཤུགས་སུ་བསྒྱུར་བའི་ཁྲོད་སྐྱེ་ཁམས་ནི་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་སྐྱ་འཐིབས་ནས་ཡོད། སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་རིན་ཐང་དང་། སྐྱེ་ཁམས་འགན་འཁྲི། སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་མི་མངོན་པའི་སྟོབས་ཤུགས་བཅས་གཅིག་གྱུར་བྱུང་བ་དང་།  སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་དང་། ཁ་ཕྱོགས་རང་བཞིན། ཁྱོན་ཡོངས་རང་བཞིན་བཅས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐོབ། མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་མཚོ་སྔོན་གྱིས་རི་ཆུ་སྔོ་ཞིང་དྭངས་པའི་དགེ་མཚན་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་བཀག་རྒྱ་བརྟན་པོ་བསྐྲུན་པས། “ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་མཛོད”ལ་སྔར་ལས་བརྟན་ཞིང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོར་གྱུར་ཡོད་དོ། །